مهارت تصمیم گیری چیست و چه مراحلی دارد؟

در دنیای امروز مهارت‎‌های زیادی وجود دارد که به ما کمک می‌کند در مسیر موفقیت گام برداریم و زندگی بهتر و رضایت‌بخش‌تری را تجربه کنیم. یکی از این مهارت‌های مهم، مهارت تصمیم گیری (Decision Making) است که همه ما در زندگی و کسب و کار خود به آن نیاز داریم. در واقع موفقیت، مجموعه‌ای از تصمیم‌ها و انتخاب‌های درست و هوشمندانه است و اگر ما در زندگی خود تصمیم‌های درستی نگیریم، نباید انتظار داشته باشیم که موفق و کامروا شویم.

در این مقاله قصد داریم در مورد مهارت تصمیم گیری صحبت کنیم و ابعاد مختلف این مهارت را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم. اگر به دنبال موفقیت هستید و می‌خواهید سعادت و خوشبختی را لمس کنید، باید تصمیم‌های درست و آگاهانه بگیرید. اتخاذ تصمیم‌های درست، یک مهارت آموختنی است. در صورتی که می‌خواهید با این مهارت مهم آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید.

منظور از مهارت تصمیم گیری (Decision Making) چیست؟

مهارت تصمیم گیری یک مهارت ذهنی یا شناختی است. شخصی که این مهارت را دارد می‌تواند یک اقدام را از بین چند اقدام که پیش روی او است، انتخاب کند و با این اقدام یک مسئله یا مشکل را حل و فصل کند. این مهارت، یکی از مهارت‌های ویژه مدیریتی است و به عنوان یکی از عناصر اصلی هوش مدیریتی شناخته می‌شود؛ به این معنا که هر چه مهارت تصمیم گیری در وجود شما بیشتر باشد، هوش مدیریتی بالاتری دارید. این مهارت هم در زندگی و هم در عرصه کسب و کار، اهمیت زیادی دارد. یک مدیر، تصمیم‌های زیادی برای سازمان خودش می‌گیرد. حال اگر مهارت مورد بحث در مدیر بالا باشد، سازمان در مسیر موفقیت، رشد و توسعه حرکت می‌کند ولی اگر مدیر نتواند تصمیم‌های درستی بگیرد، کسب و کار مسیر زوال و فروپاشی را می‌پیماید.

تصمیم گیری یکی از بخش‌های مهم فرایند حل مسئله است. فرض کنید که سازمان یا کسب و کار شما با یک مسئله روبرو می‌شود. مدیران ارشد سازمان برای این مسئله چند راهکار ارائه می‌دهند و اکنون باید از بین این راهکارها، بهترین را انتخاب کنند. اینجاست که مهارت تصمیم گیری اهمیت پیدا می‌کند.

مزایای مهارت تصمیم گیری

اکنون که با تعریف تصمیم گیری و اهمیت آن در زندگی و کسب و کار آشنا شدیم و دانستیم که توانایی اتخاذ تصمیم‌های درست و هوشمندانه تا چه اندازه مهم و ضروری است، زمان آن فرا رسیده که با چند مورد از مزایای این مهارت آشنا شویم.

مزایای مهارت تصمیم گیری

1. امکان اتخاذ تصمیم های بهتر

اولین مزیت مهارت تصمیم‌گیری این است که شخص می‌تواند تصمیم‌های بهتری برای خودش، زندگی و کسب و کارش بگیرد و با این تصمیم‌های هوشمندانه و منطقی در مسیر موفقیت حرکت کند. شرکت نوکیا را در نظر بگیرید. این مجموعه سال‌های سال در صنعت گوشی موبایل پادشاهی می‌کرد ولی تصمیم‌های اشتباه این شرکت را به این روز انداخت و امروز می‌بینیم که به عنوان یکی از شرکت‌های معمولی در صنعت گوشی هوشمند شناخته می‌شود و حرف زیادی برای گفتن ندارد.

2. صرفه جویی در زمان و استفاده بهتر از منابع و امکانات موجود

قرار نیست که همیشه تصمیم گیری بین گزینه‌های بد و خوب باشد. گاهی مدیر چند اقدام و گزینه خوب پیش رو دارد که تمامی این اقدامات خوب و مثبت هستند ولی مسئله این است که یکی از آن‌ها از سایر موارد بهتر است و مزایای بیشتر و معایب کمتری دارد. اینجا است که مهارت مورد بحث اهمیت زیادی پیدا می‌کند. اگر در این مواقع مدیر بتواند تصمیم بهتر را بگیرد، هم در زمان صرفه‌جویی می‌شود؛ چون سازمان زودتر به هدف خودش می‌رسد و هم منابع و امکانات موجود به بهترین شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گاهی می‌بینیم که برخی سازمان‌ها برای رفع یک مسئله یا مشکل، هزینه زیادی می‌دهند و منابع زیادی را تلف می‌کنند. این درحالی است که اگر مدیران ارشد آن سازمان از مهارت شگفت انگیز تصمیم‌گیری برخوردار بودند، سازمان اینقدر تاوان پرداخت نمی‌کرد و مسائل خیلی بهتر و ساده‌تر حل می‌شد.

3. سهیم شدن تمام اعضای سازمان در تصمیم گیری

یکی از مشکلات اصلی برخی از سازمان‌ها این است که در آن‌ها نوعی استبداد و دیکتاتوری به چشم می‌خورد. این استبداد ممکن است برخی مواقع خوب و مفید باشد ولی مطمئن باشید که سازمان را به یک بن بست عاطفی می‌رساند و کارمندان را از نظر عاطفی از سازمان دور می‌کند؛ چون کارمندان پس از مدتی به این نتیجه می‌رسند که نظرها، ایده‌ها و افکار آن‌ها برای سازمان اهمیتی ندارد و آن‌ها باید فقط مثل یک ماشین برای سازمان کار کنند و هیچ نظری هم برای بهبود اوضاع ندهند. در هر سازمانی که این اتفاق افتاد، بدانید که آن سازمان از مسیر موفقیت منحرف شده و با سرعت زیاد در مسیر زوال حرکت می‌کند.

راهکار چیست؟ اگر می‌خواهید رابطه کارمندان با سازمان خوب شود، اجازه دهید نظرها و ایده‌های خود را بیان کنند و برای نظرهای آن‌ها ارزش و احترام قائل باشید و سعی کنید از نظرهای خوب و ارزشمند استقبال کنید. این کار باعث می‌شود که کارمندان بفهمند در رشد سازمان نقش دارند و به همین خاطر علاقه آن‌ها به بیزینس و سازمان بیشتر می‌شود.

یکی از مولفه‌های اصلی مهارت تصمیم گیری این است که از دیگران هم نظر و ایده بگیریم و به دیگران اجازه دهیم که راه حل‌ها و راهکارهای مورد نظر خود را ارائه دهند. گاهی لازم است برای رفع مسائل و مشکلات سازمان، جلسات طوفان فکری برگزار کنید و ایده‌ها را بشنوید. گاهی اعضای سازمان، نظرات بسیار خوبی دارند و عمل به این نظرات، سازمان را از یک بحران عظیم نجات می‌دهد. بنابراین یکی از مزایای مهم مهارت مورد بحث این است که اعضای سازمان را در تصمیم‌های مهم شریک می‌کند و در این اعضا، یک عِرق سازمانی به وجود می‌آورد.

4. بهبود عملکرد سازمانی

وقتی اعضای سازمان در روند تصمیم‌گیری سازمانی نقش داشته باشند و ببینند که حضورشان برای سازمان ارزش و اهمیت دارد، قطعاً با اشتیاق بیشتری در سازمان فعالیت می‌کنند و عملکرد و بازدهی بهتری از خودشان به نمایش می‌گذارند. آن‌ها سازمان را متعلق به خودشان می‌دانند و احساس می‌کنند که هر چه عملکرد بهتری داشته باشند، سازمان با سرعت بیشتری به پیش می‌رود و این بازدهی بالا، حاصل مهارت تصمیم گیری بالای آن‌هاست.

5. افزایش رضایت، مشارکت و تعامل در سازمان

یکی دیگر از مزایای مهم مهارت تصمیم گیری این است که رضایت، مشارکت و تعامل را در سازمان بیشتر می‌کند. اگر رهبران بتوانند تصمیم‌های بهتری بگیرند، سازمان در مسیر بهتری پیش می‌رود، برندسازی خیلی بهتر اتفاق میفتد، شاهد برند قدرتمندتری خواهیم بود و در نهایت اعضای سازمان به کسب و کاری که در آن فعالیت می‌کنند، افتخار خواهند کرد. همه این عوامل باعث می‌شود که اعضای سازمان به منافع مالی و اقتصادی بهتر و بیشتری دست پیدا کنند و در نتیجه رضایت، مشارکت و تعامل در سازمان پررنگ‌تر می‌شود.

تا به اینجای کار تلاش کردیم برخی از مهم‌ترین مزایای مهارت تصمیم گیری را توضیح دهیم. در بخش بعدی مقاله تصمیم داریم در مورد فرایند تصمیم‌گیری صحبت کنیم و ببینیم که برای اتخاذ تصمیم‌های درست در خانواده یا کسب و کار خودمان باید چه مراحلی را پشت سر بگذاریم.

7 مرحله اصلی فرایند تصمیم گیری

نظرات متنوعی در مورد فرایند تصمیم گیری وجود دارد. متخصصان مختلف این فرایند را به اشکال و روش‌های متنوعی می‌بینند و به همین خاطر هم نظرهای متفاوتی در مورد آن دارند. در این مقاله می‌خواهیم در مورد یکی از بهترین فرایندهای تصمیم‌گیری صحبت کنیم. در صورتی که می‌خواهید تصمیم‌های درستی برای سازمان یا کسب و کار خود بگیرید، حتماً از این فرایند بهره ببرید.

مراحل گرفتن تصمیم درست

مرحله 1: مسئله یا مشکل را شناسایی کنید

در صورتی که می‌خواهید تصمیم‌های درست و آگاهانه بگیرید، ابتدا باید مشکل را به خوبی شناسایی کنید. تا زمانی که مسئله به خوبی روشن نشده، گرفتن تصمیم، عجولانه خواهد بود و به همین خاطر هم نتیجه کاملی به همراه نخواهد داشت. بنابراین در گام اول باید دید که مسئله چیست. این مسئله را روی کاغذ یادداشت کنید و در اختیار سایر اعضای گروه، خانواده یا مدیران قرار دهید تا آن‌ها هم بتوانند روی این مسئله تفکر و پژوهش کنند. در صورتی که می‌خواهید در مورد آن مسئله، جلسه بارش فکری یا طوفان فکری برگزار کنید، باید حتماً مسئله مشخص شود و به اطلاع سایر افراد گروه برسد.

مرحله 2: اطلاعات کامل و جامعی گردآوری کنید

اکنون که مسئله را شناسایی کردید و آن را با سایر افراد گروه به اشتراک گذاشتید، زمان آن رسیده که اطلاعات کاملی در مورد آن مسئله پیدا کنید. از سایر اعضای گروه هم بخواهید که این کار را به درستی انجام دهند. دقت داشته باشید که برای این مرحله زمان بگذارید و گردآوری اطلاعات را به خوبی انجام دهید.

برای گردآوری اطلاعات می‌توانید یک ارزیابی داخلی در خانواده یا کسب و کار خود انجام دهید و ببینید که سازمان شما در مورد آن مسئله مشخص‌شده، چه اقداماتی انجام داده است. همچنین سعی کنید از منابع خارجی هم اطلاعات بگیرید. به عنوان مثال اگر یک مسئله خانوادگی دارید، می‌توانید با افراد مورد اعتماد و دانا یا مشاور خانواده صحبت کنید. اگر مسئله مربوط به بیزینس شماست می‌توانید سراغ متخصصان و کارشناسان حوزه کاری خودتان بروید و از آن‌ها مشورت بگیرید یا اینکه با مدیران سازمان خود جلسه بگذارید و اطلاعات کامل را در مورد مشکل از آن‌ها بگیرید.

مرحله 3: راهکارهای احتمالی را شناسایی کنید

اکنون که مسئله را شناسایی و اطلاعات لازم را در مورد آن کسب کردید، زمان آن رسیده است که راه حل‌ها و راهکارهای موجود را شناسایی کنید. ببینید که با چه روش‌هایی می‌توان این مشکل را حل کرد. برای شناسایی راهکارهای احتمالی می‌توانید با مدیران و متخصصان سازمان خود جلسه بگذارید یا از کمک مشاوران استفاده کنید. مشاوران به خاطر تجربه زیادی که دارند، معمولاً راهکارهای بسیار خوبی ارائه می‌دهند. البته برای ایده‌پردازی و ارائه راهکار می‌توانید از روش‌های گوناگون از جمله بارش افکار یا همان طوفان فکری استفاده کنید.

مرحله 4: روی پیامدها و شواهد کار کنید

حال روی پیامد راهکارها و راه حل‌های احتمالی فکر کنید. ببینید که هر کدام از این تصمیم‌ها چه مزایا و معایبی می‌توانند داشته باشند. می‌توانید روی اقدام‌های شرکت‌های رقیب خود فکر کنید و ببینید که کسب و کارها رقیب این مشکل را چگونه حل کرده‌اند و چقدر این راهکار در سازمان آن‌ها جواب داده است. همچنین می‌توانید با متخصصان و مشاوران صحبت کنید و ببینید که آن‌ها در مورد راهکارهای شما چه نظری دارند.

مرحله 5: بهترین گزینه یا تصمیم را انتخاب کنید

اکنون نوبت به اصلی‌ترین مرحله در فرایند تصمیم گیری می‌رسد. در این مرحله باید از بین راهکارها و راه حل‌های احتمالی، بهترین گزینه را انتخاب کنید. در واقع در این مرحله باید تصمیم خود را بگیرید. خوشبختانه این مرحله چندان دشوار نیست؛ زیرا در مراحل قبلی همه چیز بررسی و ارزیابی شده و اکنون فقط نوبت به این رسیده که گزینه‌ای را انتخاب کنید که بیشترین مزیت و کمترین عیب را دارد.

مرحله 6: اقدام کنید

در این گام باید وارد فاز اجرا شوید. در این فاز بهتر است یک برنامه مناسب تدوین کنید تا طبق این برنامه پیش بروید و بتوانید تصمیم خود را به بهترین شکل ممکن اجرا کنید. البته باید مسئولیت هر کس در گروه یا مسئولیت هر واحد در سازمان مشخص شود تا سازمان، خیلی دقیق برنامه را اجرا کند و به مانع یا مشکلی برخورد نکند.

مرحله 7: تصمیم خود را بررسی و بازبینی کنید

برخی از سازمان‌ها تصور می‌کنند که وقتی تصمیم را گرفتند و آن را اجرا کردند، کار تمام است ولی باید بدانید که پس از اجرای تصمیم باید نتایج و پیامدهای آن را ارزیابی کنید. باید ببینید که این تصمیم چه عواقبی برای سازمان داشته است. آیا با اجرای تصمیم، مسئله یا مشکل مورد نظر برطرف شده یا اینکه هنوز سازمان با آن دست و پنجه نرم می‌کند. اگر احساس می‌کنید که این تصمیم مناسب نیست، باید نحوه اجرای آن را تغییر دهید یا اینکه کلاً از خیر این تصمیم بگذرید و راهکار دیگری را در پیش بگیرید.

مهارت تصمیم گیری خود را بهبود ببخشید

مهارت تصمیم گیری یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که تمام اعضای خانواده خصوصاً مدیران، کارآفرینان و صاحبان کسب و کار به آن نیاز مبرم دارند. در صورتی که تصمیم دارید در زندگی شخصی، خانوادگی و حرفه‌ای خود به موفقیت برسید، حتماً باید مهارت تصمیم گیری را به خوبی درک کنید و سپس تلاش کنید که قدرت تصمیم گیری خود را افزایش دهید.

در صورتی که این مقاله برای شما مفید و جذاب بود، پیشنهاد می‌شود مقاله قدرت تصمیم گیری را مطالعه کنید. این مقاله راهکارهایی به شما معرفی می‌کند که بتوانید تصمیم‌های بهتری بگیرید و کسب و کار خود در مسیری درست‌تر هدایت کنید. شما از چه فرایندی برای گرفتن تصمیم‌های بهتر استفاده می‌کنید؟ آیا تاکنون تلاش کرده‌اید از نظرهای دیگران برای اتخاذ تصمیم‌های بهتر استفاده کنید؟ تجربه اجرای طوفان فکری را دارید؟ از نظر شما بهترین روش برای تصمیم گیری چیست؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما و سایر همراهان همیار آکادمی در زیر همین پست به اشتراک بگذارید.

نویسنده جلال شایان

آدميزاد فقط با آب و نان و هوا نيست كه زنده است. آدم به عشق آدم زنده است. من عاشق نوشتن و خواندنم؛ نوشتن و خواندنی که سایر انسان‌ها را داناتر و تواناتر کند!