وقتی شخصی تصمیم می‌گیرد که صاحب یک کسب و کار اینترنتی باشد، یکی از مهمترین و اصلی‌ترین ابزار او برای راه اندازی کسب و کار آنلاین، وبسایت خواهد بود. بسیار طبیعی است که مدیریت و کنترل بخش‌های گوناگون یک وبسایت نیاز به توانمندی‌های مختلف دارد. برای هر بخش ابزارهای نظارتی و کنترلی مخصوص وجود دارد که تبحر داشتن در هر یک از این ابزارها، جدای از اینکه جزو توانمندی‌های بسیار جذاب یک فرد به شمار می‌آید، تاثیرات بسزایی در نوع مدیریت کسب و کار اینترنتی خواهد داشت. در این مقاله قصد داریم درباره یکی از ابزارهای آنالیز وبسایت که توسط شرکت گوگل طراحی و بصورت رایگان در اختیار کاربران قرار گرفته به نام «گوگل آنالیتیکس» مطالبی را ارائه کنیم تا با اهداف و کاربردهای این ابزار بیشتر آشنا شده و متوجه شوید که چگونه به آنالیز وبسایت های مورد نظر ما می‌پردازد.

گوگل آنالیتیکس چیست؟

گوگل آنالیتیکس یکی از ابزارهای خوب و قدرتمند است که به شما کمک می‌کند تا از رفتار کاربران حاضر در وبسایت خود با خبر شوید و متناسب با آن خود را در حوزه‌های مختلف تقویت کنید. Google Analytics یک سرویس تجزیه و تحلیل وب است که توسط Google ارائه می‌شود و ترافیک وبسایت را ردیابی و گزارش می‌کند. راه‌ اندازی سرویس گوگل آنالیتیکس به سال 2005 برمیگردد. در سال 2019 طبق آمار، Google Analytics پرکاربردترین سرویس تجزیه و تحلیل وبسایت به حساب می‌آمد.

گوگل آنالیتیکس از یک SDK که مخفف کلمه Software development kit است استفاده می‌کند که امکان جمع‌آوری دیتا (اطلاعات) از سیستم عامل‌های مورد استفاده در گوشی های تلفن همراه یعنی IOS و Android را فراهم می‌کند. این ابزار به شما امکان رصد وب‌سایت‌ها، بلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی را می‌دهد. علاوه بر این شما می‌توانید گزارش‌هایی تنظیم کنید که به طور کامل مطابق با پارامتر‌های مورد نظر شما شخصی‌سازی شده باشند.

امکاناتی که گوگل آنالیتیکس ارائه می دهد

به طور کلی گوگل آنالیتیکس جریان ترافیکی که به سمت سایت شما می‌آید را آنالیز کرده و اطلاعات حاصل از این آنالیز را به صورت گروه‌بندی شده در اختیارتان قرار می‌دهد. این گروه‌های اطلاعاتی می‌توان با سه سوال زیر دسته بندی کرد:

• کاربران از چه روشی و از چه طریقی به سایت ما رسیده‌اند؟
• رفتار کاربرانی که وارد سایت ما شده‌اند به چه صورت بوده است؟
• آیا کمپین‌های ما نتیجه‌ای داشته است؟

گوگل آنالیتیکس با اعلام منابعی که کاربران به واسطه‌ی آنها وارد وبسایت شما شده‌اند به این سوال پاسخ می‌دهد که کاربران از چه روشی به وبسایت شما رسیده‌اند یا با اعلام مدت زمانی که هر کاربر در وبسایت شما باقی مانده و صفحات گوناگون از وبسایت شما را بازدید کرده است به این سوال شما پاسخ می‌دهد که رفتار کاربران به چه صورت بوده است. البته خوب است بدانید که اطلاعات استراتژیک و تکنیکی خوبی هم توسط گوگل آنالیتیکس به شما ارائه می‌شود، مانند:

• بخش‌هایی که کاربران بیشتر دوست داشته‌اند.
• کلیدواژه‌هایی که برای رسیدن به سایت شما توسط کاربران جستجو شده.
• اطلاعات تکنیکی در مورد کاربران؛ مانند نوع دستگاه و مرورگرهایی که برای بازدید از سایت شما استفاده کرده‌اند.

یکی از نکاتی که گوگل آنالیتیکس را به یک ابزار فوق‌العاده تبدیل می‌کند، سازگاری آن با دیگر سرویس‌های گوگل است. بنابراین شما به راحتی می‌توانید آنالیتیکس را با ابزارهایی نظیر گوگل ادوردز(Google Adwords)، بلاگر(Blogger) یا یوتیوب ترکیب کنید. در حقیقت می‌توانید آنالیتیکس را با هر ابزاری از گوگل که ترافیک‌ و  بازدید‌ها را کنترل می‌کند ترکیب کنید.

اطلاعاتی که توسط گوگل آنالیتیکس میتوان جمع‌آوری کرد

در این بخش به بررسی این موضوع می‌پردازیم که داده‌های گوگل آنالیتیکس چیست و چه کارهایی می‌توان با آن‌ها انجام داد. به‌طورکلی 3 نوع اطلاعات را می‌توان با گوگل آنالیتیکس جمع‌آوری کرد:

۱- اطلاعات نحوه جذب کاربر (User Acquisition Data)

در این بخش می‌توانید بررسی کنید ترافیک ورودی به سایت شما با چه روش‌هایی صورت می‌گیرد. به بیان دیگر، این بخش، شامل اطلاعاتی است در خصوص اینکه کاربران از کجا وارد سایت شما شده‌اند؟ بسیاری از آن‌ها از طریق جستجوی ارگانیک از گوگل دریافت شده‌اند، تعدادی از طریق وارد کردن مستقیم URL در نوار آدرس، وارد وب‌سایت شده‌اند، تعدادی از طریق رسانه‌های اجتماعی و منابع دیگر، به‌دست آمده‌اند و… اطلاعات این قسمت، در اینکه کدام روش بازاریابی آنلاین، موجب هدایت بیشترین بازدیدکننده به وب‌سایت می‌شود، نقش تعیین کننده دارد.

۲- اطلاعات رفتار کاربر (User Behavior Data)

اطلاعات رفتاری کاربر می‌تواند به‌عنوان یک راهنما جهت بهبود وب‌سایت عمل کند. این اطلاعات در طول یک بازدید کاربر، در وب‌سایت جمع‌آوری می‌شوند و عبارتند از اینکه: مخاطب چه مدت در وب‌سایت شما مانده است؟ اولین و آخرین صفحه‌ای که مخاطب در سایت مشاهده کرده‌، کدام صفحه بوده است؟ مسیر مرور صفحات وب‌سایت شما چگونه است؟ در این بخش نکته حائز اهمیت این است که از تجزیه و تحلیل‌های مختلف برای شناسایی صفحاتی که کاربر مدت زمان بیشتری در آن‌ها می‌ماند(گیر می‌کند)، استفاده کرده و مشکلاتی را که کاربران در این صفحات با آن‌ها روبه‌رو هستند، از بین ببرید. به این ترتیب آن‌ها به مشتریانی با کمترین میزان لغزش تبدیل می‌شوند.

۳- اطلاعات تبدیل (conversion)

بازده سرمایه گذاری یا ROI در کسب‌وکارهای اینترنتی عامل بسیار مهمی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. استفاده از اطلاعات تبدیل به شما کمک می‌کند علاه‌بر پیگیری کل تبدیل‌ها، درآمد خود را از منابع آنلاین کسب‌وکار محاسبه کنید. ابزار گوگل آنالیتیکس یک کد ردیابی تبدیل ایجاد می‌کند که می‏تواند با صفحات وب حاوی درآمد حاصل از تبدیل ترکیب شود.

گوگل آنالیتیکس چگونه اطلاعات کاربران را جمع آوری می کند؟

Google Analytics برای جمع‌آوری اطلاعات کاربرانی که به سایت شما می‌آیند از گنجاندن بلوکی از کد JavaScript در صفحات وبسایت شما استفاده میکند. هنگامی که کاربران وبسایت شما صفحه‌ای را مشاهده می‌کنند، این کد JavaScript به یک فایل JavaScript ارجاع می‌دهد و سپس عملیات ردیابی Analytics را اجرا می‌کند. عملیات ردیابی داده‌های مربوط به درخواست صفحه را از طریق روش‌های مختلف بازیابی می‌کند و این اطلاعات را از طریق لیستی از پارامترهای متصل به درخواست تصویری تک پیکسل به سرور Analytics ارسال می‌کند.

از آنجا که نیاز به پیکربندی وبسایت و گزارش‌دهی شما ممکن است با تنظیمات استاندارد متفاوت باشد ، بهتر است روند کلی ردیابی را درک کنید تا اطمینان حاصل کنید که گزارشات شما داده‌های مورد انتظار را ارائه می‌دهند. به این ترتیب ، می توانید نحوه پیکربندی ردیابی Analytics را متناسب با وب‌سایت خود تعیین کنید. داده‌هایی که Google Analytics برای ارائه کلیه اطلاعات گزارشات شما استفاده می‌کند از این منابع حاصل می‌شود:

• درخواست HTTP از کاربر
• اطلاعات سیستم یا مرورگر
• کوکی‌ها

درخواست HTTP برای هر صفحه وبسایت حاوی جزئیاتی در مورد مرورگر و رایانه‌ای است که درخواست را ارسال می‌کند، مانند نام میزبان، نوع مرورگر و زبان. وقتی همه این اطلاعات جمع‌آوری می‌شود ، به صورت لیست طولانی از پارامترهای متصل به درخواست تصویر GIF تک پیکسلی، به سرورهای Analytics ارسال می‌شود. داده‌های موجود در درخواست GIF داده‌های ارسال شده به سرورهای Google Analytics است ، سپس پردازش می‌شود و در گزارش‌های شما قرار می‌گیرد.

جاوا اسکریپت اکنون 25 سال است، به رمزگذاران و توسعه دهندگان امکان تعامل سایتها را می‌دهد. برخلاف متنهای در قالب Word، صفحات HTML بصورت Read-only هستند. به این معنی که بدون کمک زبانی مانند JavaScript، یک صفحه HTML به شما اجازه تعامل با یک سایت را نمی‌دهد. به عنوان مثال، شما نمی‌توانید متن و رایانه خود را تغییر دهید یا با یک سرور ارتباط برقرار کنید.

این محدودیت اضافی برای جاوا اسکریپت بوجود می‌آید زیرا یک زبان استاندارد است، به این معنی که اکثریت قریب به اتفاق مرورگرها می‌توانند از دستورالعمل‌های نوشته شده در JavaScript استفاده کرده و تعامل بیشتری را ارائه دهند. اما مهمتر از همه برای Google Analytics، جاوا اسکریپت به رایانه شما اجازه می‌دهد پیامها را به رایانه‌های دیگر متصل به اینترنت ارسال و دریافت کند. وقتی از سایتی بازدید می‌کنید که Google Analytics را اجرا کرده است، این سایت از رایانه شما می‌خواهد برخی دستورالعمل های JavaScript را به طور موقت از Google Analytics بارگیری کند. این کد ، به نوبه خود ، از مرورگر شما می‌خواهد برخی از داده‌های مهم را به سرورهای Google ارسال کند. جمع‌آوری داده‌ها می‌تواند شامل صفحه وب خاصی باشد که در حال مشاهده آن هستید، اطلاعات فنی درباره رایانه، نحوه ورود به سایت یا نحوه پیمایش در سایت.

مطالعات نشان می‌دهند که حدود 50٪ از وبسایت‌های برتر در اینترنت از گوگل آنالیتیکس استفاده می‌کنند. این بدان معنا است که اکثر اوقاتی که آنلاین هستید و مشغول بازدید از سایت‌های گوناگون، اطلاعات شما به سرورهای Google ارسال می‌شوند. این ممکن است برای شما کمی هشدار دهنده باشد زیرا هنگام جمع‌آوری اطلاعات، موضوعات زیادی در مورد حریم خصوصی وجود دارد که شاید نخواهید مشخص شوند. خوشبختانه، گوگل این نگرانی را چنان جدی گرفته‌ که در طراحی گوگل آنالیتیکس هم تعبیه شده است. گوگل آنالیتیکس به جای جمع‌آوری اطلاعات در مورد کاربر خاص و گره زدن آن به نام آنها، دستور ارسال اطلاعات خود را به صورت ناشناس می‌دهد.

چرا دانستن چگونگی جمع‌آوری اطلاعات توسط گوگل آنالیتیکس مهم است؟

دو روش مهم برای نحوه جمع‌آوری اطلاعات توسط گوگل آنالیتیکس وجود دارد که باید برای هر صاحب سایت مهم باشد:

• کاربرانی که قابلیت JavaScript ندارند یا آن را خاموش می‌کنند ، برای Google Analytics نامرئی هستند.
• Google Analytics به وب‌سایت‌ها اجازه نمی‌دهد تعاملات سطح کاربر را به طور عمیق ردیابی کنند.

مهمترین پارامتر‌های گوگل آنالیتیکس کدام هستند؟

تمامی آمارهایی که شما از گوگل آنالیتیکس دریافت می‌کنید با توجه به رفتار کاربران است و برای این کار آنالیتیکس از پارامترهای مختلفی استفاده می‌کند. در ادامه به معرفی و توضیح پارامترهای مهم برای اندازه‌گیری شاخص‌های مختلف سایت می‌پردازیم. توجه کنید تمام آماری که از گوگل آنالیتیکس دریافت می‌کنید برای سایت و مارکتینگ سایت کسب و کار شما مهم است و در همه جا کارایی خواهد داشت پس این پارامترها را جدی بگیرید.

میانگین مدت زمان سپری شده در صفحه (Average time on page)

این پارامتر شاخصی است برای محاسبه زمانی که هر کاربر بر روی سایت شما گذرانده است. به این نکته توجه داشته باشید که این یک پارامتر میانگین است و شاخصی از حضور کل کاربران در صفحه‌های سایت شماست، نه برای هر کاربر. پارامتر «میانگین مدت زمان سپری شده در صفحه» به شما کمک می‌کند که موضوعات مهم زیر را بررسی کنید:

• کاربر تا چه حد به خواندن متن علاقه‌مند شده است؟
• میانگین سرعت مطالعه در صفحه چه مقدار است؟
• کاربر تا چه حد با صفحه درگیر شده است؟

از کاربردهای جالب این پارامتر این است که رابطه‌ی بین محتوا و مدت زمان ماندگاری در صفحه را درک کنید. در نظر بگیرید که شما یک محتوای گسترده همراه با عکس‌ها و اطلاعات گوناگونی روی سایت خود دارید اما مدت زمانی که کاربران باید در این صفحه سپری کنند هیچ‌گونه تناسبی با حجم محتوای آن صفحه ندارد. به‌عنوان مثال، شما محتوایی دارید که حداقل زمان خواندن آن ۱۰ دقیقه خواهد بود اما میانگینی که از آنالیتیکس دریافت شده تنها دو دقیقه است. این مسئله نشان می‌دهد که مشکلی در این بین وجود دارد و شما با بررسی محتوای صفحه می‌توانید مشکل را پیدا کنید. در بعضی مواقع ممکن است این مشکل بخاطر عدم جذابیت محتوا بوده باشد و در برخی موارد دیگر به علت خطایی است که از آن مطلع نیستید و باعث می‌شود صفحه برای کاربران به درستی بارگذاری نشود.

مدت زمان ماندگاری در صفحه یک شاخص مهم برای تمامی وب‌سایت‌ها است. بخصوص وب‌سایت‌هایی که تلاش می‌کنند ارزشی را از طریق محتوای خود به کاربرانشان منتقل کنند. هرچند برای هر صفحه‌ای در فضای وب، زمان ماندگاری بیشتر به معنای اقبال بیشتر مخاطبان و در نتیجه موفقیت آن صفحه یا سایت است.

ارجاع کاربران (References)

کاربران از کجا به سایت شما می‌آیند؟ اینکه بدانید کاربران از کدام منبع به سایت شما رجوع می‌کنند به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد. چراکه در قدم اول شما سعی می‌کنید حضور خود در آن منبع را تقویت کنید تا در نهایت نتیجه بهتری دریافت کنید. این داده‌ها در یک جدول نمایش داده‌ می‌شوند و کاربرانی که از طریق منابع مختلف به سایت آمده‌اند در آن نشان داده می‌شود.

فرض کنید شما لینک یکی از مقالات خود را در سایت یک انجمن مرتبط با موضوع خودتان قرار داده‌اید و روزانه بیش از ۱۰ نفر با کلیک روی آن به سمت سایت شما می‌آیند و یا حتی ممکن است بدون اطلاع شما و بخاطر افزایش اعتبار سایتتان در یک موضوع خاص، ادمین سایت‌های دیگر لینک شما را در صفحه‌های خود قرار داده باشند. جدول در این حالت آدرس وب‌سایت مبدا همراه با تعداد افرادی که به شما مراجعه کرده‌اند را نمایش می‌دهد.

علاوه بر این، داده‌هایی که از سمت موتورهای جستجو تولید می‌شود نیز در این جدول وجود دارد. به این صورت که شما می‌توانید بفهمید چند درصد و چه تعداد از کاربران از سمت کدام موتور جستجو به سایت شما آمده‌اند. در نهایت باید بدانید داشتن اطلاعات از سایت‌هایی که به سمت شما کاربر می‌فرستند بسیار ضروریست. چرا که در ابتدا به شما کمک می‌کنند تا ارتباطات قوی‌تری با این سایت‌های مرجع پیدا کنید و در ادامه باید بخاطر داشته باشید که برای کسب جایگاه بهتر در گوگل نیاز دارید لینک‌های ارزشمندی از سایت خود در وب‌سایت‌های قدرتمند داشته باشید که این مسئله از طریق داده‌هایی که گوگل آنالیتیکس در اختیار شما قرار می‌دهد میسر خواهد شد.

علاقه‌مندی‌ها (Interests)

یکی از جنبه‌های اصلی و مهم در بازاریابی، شناخت مشتریان هدف شما است. اینکه علایق و سلایقشان چیست و چه چیزی می‌توانید به آن‌ها ارائه دهید تا به سایت شما علاقه‌مند شوند. برای بازاریابی محتوا فهم علایق و مشکلاتی که کاربران شما با آن‌ها درگیر هستند یک ضرورت است. اگر می‌خواهید با مشتریان خود ارتباط برقرار کنید لازم است که از آن‌ها اطلاعات داشته باشید. آنالیتیکس تشخیص می‌دهد که هر دسته از کاربران شما بر اساس رنج سنی و جنسیت دارای چه علایقی هستند. فرض کنید یک دسته بزرگ از کاربران شما علاقمند به یادگیری در حوزه تکنولوژی و اخبار روز علمی هستند. این یک فرصت بزرگ برای شماست تا با تولید محتوا مناسب در این زمینه و جذب کاربر بیشتر یک بازاریابی محتوایی عالی را پیاده‌سازی کنید. همچنین در صورتیکه بخواهید کمپین‌های تبلیغاتی مختلفی را راه‌اندازی کنید، داده‌های این بخش از آنالیتیکس به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد.

چگونگی تعیین هدف در گوگل آنالیتیکس

بی شک یکی از نقاط قوت گوگل آنالیتیکس این است که به شما اجازه می‌دهد المان‌هایی که در راه‌اندازی یک کمپین تبلیغاتی موفق موثر است را زیر نظر داشته باشید. این مسئله برای شما زمانی ممکن است که بدانید چطور اهدافی مناسب (که در آنالیتیکس به آن‌ها Obejctive می‌گوییم) تعیین کنید و تنها در این حالت است که می‌توانید با توجه به داده‌های دریافتی تصمیمات صحیحی برای کمپین خود بگیرید. آنالیتیکس شما را قادر می‌سازد که اهداف گوناگونی را تعیین کنید. از مدت زمان بازدید یک صفحه گرفته تا اطلاعات جزئی‌تری مانند تعداد صفحه‌های بازدید شده، تعداد بازدید کاربران و یا تعداد کاربرانی که بر روی یک المان خاص در صفحه‌ای که مورد نظر شماست کلیک کرده‌اند.

برخی از سوالات متداول در مورد گوگل آنالیتیکس

در این قسمت از مقاله قصد داریم به برخی از سوال‌هایی که در مورد گوگل آنالیتیکس و علت استفاده از آن وجود دارند اشاره کنیم و پاسخ این سوالات را نیز بیان کنیم:

گوگل آنالیتیکس چه کمکی به بهبود رتبه سایت می‌کند؟

نویسنده وهاب نادری

من مهندس معدن هستم و با اینکه یک طرح ثبت شده در سازمان نخبگان دارم در حوزه آی تی فعالیت میکنم و مدت ها مدیریت محتوا، تولید محتوا و سئو انجام داده ام.