انواع تست شخصیت شناسی برای آشنایی با شخصیت افراد

از دیرباز تا همین لحظه‌ای که داریم در قالب این متن با هم ارتباط برقرار می‌کنیم، یک سوال ذهن تمامی کارآفرینان و صاحبان کسب و کار را به خودش مشغول کرده است و آن سوال این است که چگونه کارمندان خود را بهتر بشناسند. هنوز بسیاری از کسب و کارها و شرکت‌های بزرگ و پرآوازه جهان نتوانسته‌اند پاسخی کامل برای این پرسش مهم بیابند. راهکارهای مختلفی برای شناخت شخصیت کارمندان وجود دارد که یکی از این راهکارها، استفاده از انواع تست شخصیت شناسی است.

در این مقاله قصد داریم در مورد انواع تست شخصیت شناسی صحبت کنیم و ببینیم که هر کدام از این تست‌ها چه مسائلی را در مورد شخصیت کارمندان برای ما شفاف و روشن می‌کند. در صورتی که شما هم کسب و کاری دارید و می‌خواهید بهترین استخدام و گزینش را داشته باشید یا اینکه یک کارمند هستید و می‌خواهید بیشتر با روحیات و شخصیت خودتان آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید.

تست شخصیت شناسی چیست؟

یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین عواملی که می‌تواند یک سازمان را به موفقیت برساند یا آن را به ورطه سقوط بکشاند، منابع انسانی آن سازمان یا مجموعه است. اگر منابع انسانی یک سازمان به درستی گزینش نشده باشند، هر کس در جای درستی قرار نگرفته باشد و نتواند مسئولیتی که بر عهده دارد را به بهترین شکل ممکن ایفا کند، سازمان چگونه می‌تواند طعم شیرین موفقیت را بچشد؟

بنابراین فرایند گزینش و استخدام مهم است؛ زیرا آینده سازمان را رقم می‌زند. هر سازمان برای گزینش کارکنان خود از روش خاصی استفاده می‌کند ولی آیا تمامی این روش‌ها درست هستند؟ قطعاً چنین نیست. اگر همگی روش‌ها درست بودند که این همه شرکت و کسب و کار ورشکسته نمی‌شدند. پس اگر می‌خواهیم کسب و کار خود را به موفقیت برسانیم باید دنبال روش‌های درست و اصولی برای استخدام و گزینش باشیم. یکی از بهترین راهکارها برای گزینش و استخدام، استفاده از انواع تست شخصیت شناسی است.

تست‌های شخصیت شناسی به مدیر، کارفرما یا کارآفرین کمک می‌کند که نیروهای کار خودش را بهتر بشناسد و درک کند. وقتی یک مدیر توانمندی‌ها و خصوصیات شخصیتی و رفتاری کارمند خود را بداند، می‌تواند تمرکز خود را روی نقاط قوت او بگذارد و از این راه بهره‌وری او را به بیشترین میزان ممکن برساند.

البته تست‌های شخصیت شناسی فقط برای جذب و استخدام نیست. گاهی یک کارمند به قدری توانایی دارد که مدیریت سازمان به این نتیجه می‌رسد که باید او را به عنوان مدیریت یکی از واحدها منصوب کند. اما وقتی کارمند مدیر می‌شود، مدیریت سازمان می‌بیند که وی اصلاً توانایی‌های لازم را نداشته و باید در همان پستی قبلی خود باقی می‌ماند. در واقع به کمک این تست‌ها خیلی از مسائل در مورد رفتار و شخصیت کارمندان روشن می‌شود. اکنون که مقدمه کاملی در مورد تست‌های شخصیت شناسی و کارایی آن‌ها بیان کردیم زمان آن فرارسیده است که این تست‌ها را به صورت علمی تعریف کنیم:

تست‌های شخصیت‌شناسی در واقع مدل و روشی برای ارزیابی شخصیت کارمندان است. با کمک این تست‌ها می‌شود از منظر روانشناسیه رفتاری به کارمندان نگاه کرد و رفتارهای مختلفی که برای یک شغل نیاز است را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دارد. این تست‌ها عمدتاً پنج خصوصیت «سازگاری و توافق»، «ثبات و پایداری عاطفی»، «باز و پذیرا بودن»، «برون‌گرایی» و «داشتن وجدان و مسئولیت پذیری» را در یک شخص بررسی می‌کند.

سوالی که پیش می‌آید این است که اصلاً چرا باید از تست‌های شخصیت شناسی استفاده کنیم؟ مگر این تست‌ها چه مزایایی دارند که استفاده از آن‌ها تا این اندازه اهمیت پیدا کرده و سازمان‌ها برای استخدام و گزینش از این تست‌ها کمک می‌گیرند؟ در ادامه به این مسئله خواهیم پرداخت.

مزایای تست های شخصیت شناسی

این تست‌ها مزایای متعددی دارند. با استفاده از این تست‌ها می‌شود خیلی بهتر و سریع‌تر به تجارب، مشارکت و عوامل تحریک و انگیزش کارمندان پی برد. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین مزایای تست‌های شخصیت شناسی اشاره شده است:

۵ مورد از مزایای تست های شخصیت شناسی

1. امکان استخدام هوشمندانه با استفاده از این تست ها

یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از انواع تست شخصیت شناسی این است که با استفاده از این تست‌ها می‌شود استخدام‌های آگاهانه‌تر و اصولی‌تری داشته باشیم. به عنوان مثال یک سازمان برای استخدام افراد در واحد بازاریابی و فروش نیاز به کسانی دارد که علاوه بر داشتن تجربه کاری، روحیات و شخصیت‌شان هم برای کار در این واحد سازگار باشد. خوشبختانه با استفاده از تست‌های رفتارشناسی خیلی خوب و دقیق می‌شود به این مسئله پی برد.

وقتی یک سازمان بداند که کارکنان فعال در یک واحد خاص معمولاً برون‌گرا و دارای تیپ شخصیتی تأثیرگذار و ترغیب‌کننده هستند، قطعاً از استخدام فردی با تیپ شخصیتی  تسلط‌گرا و برتری‌طلب برای قرار دادن در آن واحد جلوگیری می‌کند و این در واقع رمز استخدام هوشمندانه است.

2. فراهم کردن امکان ترفیع بهتر برای کارکنان فعلی سازمان

دومین مزیتی که می‌توان برای انواع تست شخصیت شناسی در نظر گرفت این است که با استفاده از این تست‌ها می‌شود جابجایی‌ها و ترفیع‌های سازمانی را خیلی بهتر انجام داد. به عنوان مثال یک کارمند در موقعیت کارمندی خود واقعاً کارآمد و توانا است ولی وقتی در موقعیت مدیریت قرار می‌گیرد، خیلی سریع توانمندی خودش را از دست می‌دهد. در چنین مواقعی با تست شخصیت شناسی خیلی راحت می‌توان به این موضوع پی برد.

3. پی بردن افراد به خصوصیات رفتاری و شخصیتی خودشان

کارایی این تست‌ها برای خود افراد هم عالی است چرا که به خودشناسی آن‌ها کمک می‌کند. اگر کارمندان به صورت شخصی این تست‌ها را از خودشان بگیرند می‌توانند به خصوصیات شخصیتی خودشان پی ببرند و بفهمند که آیا واقعاً برای یک موقعیت شغلی مناسب هستند یا اینکه بهتر است به یک شغل دیگر فکر کنند.

اگر افراد واقعاً بتوانند بر اساس نتایج تست‌های شخصیت شناسی عمل کنند، قطعاً موفق‌تر خواهند بود به دلیل این که می‌توانند انتخاب‌های بهتر و هوشمندانه‌تری داشته باشند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کارمندان در جهان این است که هیچ علاقه‌ای به شغل خودشان ندارند و موقعیتی که در آن قرار گرفته‌اند واقعاً برای آن‌ها مناسب نیست. به همین خاطر هم پس از مدتی با مشکلات روانی مواجه می‌شوند و کارایی خودشان را به میزان قابل توجهی از دست می‌دهند.

4. پی بردن به عوامل انگیزش و ترغیب کارکنان

یکی دیگر از نکات مهمی که از طریق تست‌های رفتارشناسی می‌توان درک کرد این است که افراد با چه ابزارهایی به انجام یک کار ترغیب می‌شوند. ممکن است یک نفر از طریق افزایش حقوق و فرد دیگر با ترفیع، به انجام کارهای بهتر و مثبت‌تر ترغیب شود. وقتی یک سازمان این مسئله را بداند می‌تواند افراد مختلف را خیلی بهتر به سمت رشد و پیشرفت سوق دهد.

5. جلوگیری از هدر رفتن زمان، انرژی و هزینه سازمان

وقتی یک سازمان یک عضو جدید را به سیستم خود اضافه می‌کند، در واقع می‌خواهد روی آن عضو سرمایه‌گذاری کند؛ به این معنا که برای آموزش آن فرد و سازگار شدن او با سیستم جدید زمان، انرژی و هزینه اختصاص می‌دهد. اگر از همان ابتدا تست شخصیت شناسی انجام شود، می‌توان با بسیاری از خصوصیات آن شخص آشنایی پیدا کرد و در نتیجه وقت و هزینه کمتری برای آشنایی با نیروهای جدید صرف کرد. جالب است که در گذشته سازمان‌ها ممکن بود چندین نفر را استخدام کنند تا در نهایت به صورت تصادفی با آن نیرویی که آرزویش را داشتند آشنا شوند و گاهی هم این نیروی ایده‌آل هیچ‌گاه پیدا نمی‌شد.

آشنایی با انواع تست شخصیت شناسی

اکنون که دانستیم تست‌های شخصیت شناسی چه مزایا و محاسنی دارند، وقت آن رسیده است که با 5 مورد از بهترین و کارآمدترین تست‌های شخصیت شناسی آشنا شویم. هر کدام از این تست‌ها تمرکز خودش را روی یک مسئله خاص می‌گذارد و به همین خاطر هم برخی سازمان‌ها از چند تست رفتارشناسی کمک می‌گیرند تا بتوانند جمع‌بندی درستی از شخصیت کارمند داشته باشند.

1. تست MBTI یا مایرز بریگز

تست MBTI، یکی از انواع تست های شخصیت شناسی

تست مایرز بریگز (MBTI) یکی از بهترین و مهم‌ترین تست‌های شخصیت شناسی است. تمرکز این تست بر روی نوع شخصیت، نقاط قوت و اولویت‌های افراد است. با استفاده از این تست می‌توانیم خودمان یا کارمندانی که می‌خواهیم استخدام کنیم را بهتر و بیشتر بشناسیم. در این تست 4 معیار اصلی و اساسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:

1. برون‌گرا یا درون‌گرا (Introversion / Extroversion)
2. حسی یا شهودی (Sensing / Intuition)
3. منطقی یا احساسی (Thinking / Feeling)
4. قضاوتی یا ادراکی (Judging / Perception)

این تست یکی از پرکاربردترین انواع تست‌ شخصیت شناسی است. با استفاده از این تست می‌توان افراد مختلف را از نظر شخصیت به 16 دسته مختلف تقسیم کرد. در جدول زیر به صورت اجمالی با این 16 مدل شخصیتی آشنا می‌شویم و یک مثال برای آن مدل مطرح می‌کنیم. این 16 مدل از کنار هم قرار گرفتن حروف اول چهار معیار اصلی تست MBTI به وجود آمده است.

مزایای این تست باعث شده است تا علاقمندان زیادی داشته باشد. خوشبختانه وب‌سایت‌های زیادی هستند که امکان شرکت در این تست را برای شما فراهم می‌کنند و می‌توانید به صورت کاملاً رایگان این تست را انجام دهید. تعداد تست‌های این آزمون بسته به وب‌سایتی که آن را برگزار می‌کند حدود 60 عدد است و زمان زیادی از شما نمی‌گیرد.

2. تست دیسک (DISC)

تست دیسک، یکی از انواع تست های شخصیت شناسی

یکی دیگر از انواع تست شخصیت شناسی تست دیسک (DISC) است. افراد به چهار دسته یا تیپ شخصیتی در این تست تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام از حرف کلمه DISC متعلق به به یکی از این چهار دسته یا تیپ شخصیتی است. تیپ های شخصیتی تست دیسک عبارت است از:

• تسلط‌گرایی و برتری طلبی (Dominance): تیپ شخصیتی تسلط‌‌گرا (تیپ شخصیتی D) متعلق به افرادی است که عاشق استقلال و اتکای به نفس هستند. این افراد قدرت بالایی در زمینه کاری خود دارند، بسیار عملگرا هستند و به نتیجه اهمیت می‌دهند. 
• ترغیب‌کنندگی و تأثیرگذاری (Influence): تیپ شخصیتی تأثیرگذار (I) افرادی مشتاق، تأثیرگذار و الهام‌بخش هستند و توان بالایی برای ترغیب کردن سایر افراد دارند. 
• ثبات گرایی (Steadiness): تیپ شخصیتی ثبات‌گرا (S) متعلق به افرادی است بیشتر طرفدار صلح و آرامش هستند و تمایل دارند که در کار یک روند ثابت را دنبال کنند.
• وظیفه‌گرایی و تطابق (Compliance): تیپ شخصیتی وظیفه‌شناس (C) آخرین تیپ از تیپ‌های شخصیتی آزمون دیسک است. این افراد تمایل دارند که وظیفه‌ای که به آن‌ها محول شده است را با جزئیات کامل به انجام برسانند و سعی می‌کنند که دقیق و تحلیلی عمل کنند. همیار آکادمی در مقاله دیگری به رابطه تیپ های شخصیتی در دیسک نیز پرداخته است که در صورت تمایل می‌توانید آن را نیز مطالعه کنید.

3. تست شخصیت شناسی هارتمن (Hartman)

تست هارتمن، یکی از انواع تست های شخصیت شناسی

تست شخصیت شناسی هارتمن، یکی دیگر از انواع تست شخصیت شناسی است که معروفیت زیادی دارد و افراد را از نظر شخصیتی به چهار رنگ قرمز، آبی، سفید و زرد تقسیم بندی می‌کند. این تست بیشتر روی ارزش‌های کلیدی و محوری افراد تمرکز دارد. در ادامه توضیحی در مورد هر کدام از رنگ‌های این تست و شخصیت‌ مرتبط با هر رنگ بیان شده است:

• قرمز (رنگ قدرت): افرادی که در این دسته قرار می‌گیرند، تمایل دارند که کارها را به بهترین و سریع‌ترین شکل ممکن به پایان برسانند. این افراد علاقه خاصی به رهبری، بهره‌وری و تجربه‌های چالش‌ برانگیز دارند. همیشه قدرت به این دسته افراد انگیزه می‌دهد و به همین دلیل هم رنگ قرمز را رنگ قدرت نامگذاری کردیم.
• آبی (رنگ صمیمیت): رنگ آبی رنگ صمیمیت است؛ زیرا افرادی که در این دسته قرار دارند از فضاها و روابط صمیمی انرژی و انگیزه می‌گیرند. آن‌ها دوست دارند از سوی سایر افراد تحسین شوند و در نظر دیگران از نظر اخلاقی خوب به نظر برسند. این افراد به امنیت، کیفیت و اختیار اهمیت ویژه و خاصی می‌دهند.
• سفید (رنگ صلح و آرامش): رنگ سفید رنگ افرادی است که با صلح و آرامش انگیزه می‌گیرند. آن‌ها علاقه خاصی به مهربانی دارند و همیشه به دنبال این هستند که حال درونی خودشان را خوب کنند. البته این افراد استقلال را هم خیلی دوست دارند و به همین خاطر انتظار دارند که یک فضای شخصی به آن‌ها اختصاص داده شود. یکی دیگر از خصوصیات افرادی که در دسته رنگ سفید قرار می‌گیرند، صبور بودن آن‌ها است و یکی از محدودیت‌ها و معایبی که دارند این است که چندان تمایلی به تعهد داشتن ندارند.
• زرد (رنگ لذت و تفریح): رنگ زرد مخصوص افرادی است که با لذت و تفریح انگیزه پیدا می‌کنند. برای این افراد خیلی مهم است که از نظر اجتماعی خوب به نظر برسند و از سوی جمع مورد تأیید و حتی ستایش قرار بگیرند. آن‌ها علاقه خاصی به آزادی و تجربه‌های لذت‌بخش دارند. البته توجه داشته باشید که این افراد معایبی هم دارند که از جمله این معایب می‌توان به بی‌تعهدی، بی‌مسئولیتی و عدم تمایل به رویارویی با واقعیت‌ها اشاره کرد.

4. تست شخصیت شناسی بیگ فایو (Big Five)

تست بیگ فایو، یکی از انواع تست های شخصیت شناسی

تست شخصیت شناسی پنج عاملی یا بیگ فایو (Big Five) روی 5 ویژگی شخصیتی بسیار مهم تمرکز دارد. اگر این پنج عامل به خوبی در یک انسان بررسی، تجزیه و تحلیل شود، می‌توانیم درک شخصیتی نسبتاً خوبی از آن شخص پیدا کنیم. در ادامه این پنج عامل به صورت مختصر بیان شده است:

• برون‌گرایی: افرادی که برون‌گرا باشند، اهل معاشرت هستند و خیلی راحت عواطف و احساسات خود را ابراز می‌کنند. این افراد از طریق روابط اجتماعی انرژی می‌گیرند و به همین دلیل با حضور در جامعه حس خوبی به آن‌ها دست می‌دهد.
• پذیرش: افرادی که پذیرش بالایی دارند معمولاً مهربانی، محبت و سایر رفتارهای همدلانه در آن‌ها موج می‌زند. این افراد اغلب اوقات تلاش می‌کنند که در کارها مشارکت و همکاری داشته باشند و از کمک کردن به دیگران لذت می‌برند.
• گشودگی در برابر تجربه: این افراد تمایل دارند که تجارب جدیدی به دست آورند و در برابر موقعیت‌های جدید و چالش برانگیز از خودشان مقاومت نشان نمی‌دهند. در طرف مقابل کسانی که گشودگی پایینی در برابر تجربه داشته باشند، معمولاً در برابر کسب تجارب جدید از خود مقاومت نشان می‌دهند و علاقه‌ای به چالش ندارند.
• وجدان کاری: وجدان کاری، همان وظیفه‌شناسی است. افراد وظیفه‌شناس برای انجام کارها و وظایف خودشان به اندازه کافی وقت می‌گذارند و سعی می‌کنند به جزئیات هم به اندازه کافی دقت و توجه داشته باشند. این افراد از داشتن یک برنامه زمانی منظم و مشخص لذت می‌برند.
• روان رنجوری: افراد روان رنجور معمولاً به صورت مداوم نگران هستند و تغییرات اخلاقی زیادی دارند. این دسته از افراد همیشه اضطراب دارند و ثبات عاطفی چندانی ندارند.

5. تست هوش هیجانی بار آن (Bar-On)

تست بار آن، یکی از انواع تست شخصیت شناسی

بار آن، روانشناس اروپایی و یکی از بزرگ‌ترین پژوهشگران در حوزه هوش هیجانی است. او توانست یک تست هوش هیجانی ابداع کند تا با استفاده از آن میزان هوش هیجانی و اجتماعی افراد مختلف را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد. وی برای ارزیابی شایستگی‌های هیجانی و اجتماعی افراد پنج مولفه تعریف کرد که در ادامه به این پنج مورد اشاره شده است:

1. توانایی شناخت احساسات، درک و بیان کردن درست آن‌ها
2. توانایی درک احساسات دیگران و همدلی با آن‌ها
3. توانایی مدیریت احساسات
4. توانایی حل مسائل و مشکلات شخصی و بین فردی و مدیریت تغییر
5. توانایی برانگیختن خود برای تسهیل رفتارهای هیجانی و اجتماعی

تست های شخصیت شناسی، راهی موثر برای شناخت افراد

در دنیای امروز راهکارهای مختلفی برای پی بردن به شخصیت کارمندان وجود دارد و هر سازمان از روشی خاص و منحصر به فرد استفاده می‌کند. درست است که استفاده از انواع تست شخصیت شناسی در پی بردن به شخصیت و رفتار کارمند تأثیر به‌سزایی دارد ولی هیچ روشی تأثیرگذارتر از ارتباط کلامی و حضوری نیست. هنگام گفتگو و مصاحبه می‌توان به مسائل زیادی در مورد کارمند پی برد. البته هیچ کدام از راهکارها به تنهایی کافی نیست و هر چه از روش‌های بیشتری استفاده شود، استخدام و گزینش، دقیق‌تر و هوشمندانه‌تر خواهد بود.

در صورتی که این مقاله برای شما مفید و ارزشمند بود پیشنهاد می‌شود مقاله بهترین کتاب های مدیریتی را مطالعه کنید. در این مقاله هم قرار است با کلکسیونی از کتاب‌های ارزشمند و مفید برای مدیریت آشنا شوید که باعث می‌شود بتوانید کسب و کار خود را بهتر مدیریت کرده و به سمت جلو هدایت کنید.

آیا تاکنون از تست‌های شخصیت شناسی استفاده کرده‌اید؟ آیا نتیجه‌ای که به شما داده، با شخصیت شما هماهنگ و سازگار بوده است؟ از نظر شما بهترین و کارآمدترین تست برای شخصیت شناسی در هنگام استخدام چیست؟ آیا با تستی (از انواع تست شخصیت شناسی) آشنایی دارید که اسمش در این مقاله نیامده باشد؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما در زیر همین پست به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

• تست شخصیت شناسی چگونه است؟

  تست‌های شخصیت‌شناسی در واقع مدل و روشی برای ارزیابی شخصیت کارمندان است. با کمک این تست‌ها می‌شود از منظر روانشناسی رفتاری به کارمندان نگاه کرد و رفتارهای مختلفی که برای یک شغل نیاز است را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دارد.

• چرا تست شخصیت شناسی کارمندان مهم است؟

  1. امکان استخدام هوشمندانه با استفاده از این تست ها 2. فراهم کردن امکان ترفیع بهتر برای کارکنان فعلی سازمان 3. پی بردن افراد به خصوصیات رفتاری و شخصیتی خودشان 4. پی بردن به عوامل انگیزش و ترغیب کارکنان 5. جلوگیری از هدر رفتن زمان، انرژی و هزینه سازمان