طراحی تجربه کاربری چیست و یک طراح UX در واقع چه کاری انجام می‌دهد؟ این سوالی است که به تازگی در میان تازه واردان دنیای فناوری به طور مکرر پرسیده می‌شود. هنوز هم در این زمینه آشفتگی و سردرگمی زیادی وجود دارد، به همین دلیل امروز در این مقاله تصمیم گرفتیم تا درباره طراحی UX صحبت کنیم. پس اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر درباره تجربه کاربری یا UX را دارید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
طراحی تجربه کاربری چیست؟
UX مخفف عبارت User experience و به معنی تجربه کاربری است. طراحی UX بر تعامل بین کاربران واقعی انسان (مانند من و شما) با محصولات و خدمات روزمره، مانند وبسایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و حتی دستگاه‌های قهوه ساز تمرکز دارد. طراحی تجربه کاربری یک رشته بسیار متنوع است که جنبه های روانشناسی، کسب و کار، تحقیقات بازار، طراحی و فناوری را با هم ترکیب می‌کند. همانطور که معلوم است همواره از طراحان UX انتظار می‌رود که کلاه‌های مختلفی به سر بگذارند! در ادامه مقاله نگاهی دقیق به آنچه طراح UX در انجام می‌دهد، خواهیم داشت. ابتدا بیایید بررسی کنیم که اصطلاح طراحی UX از کجا آمده و چگونه تکامل یافته است.
تجربه کاربری اصطلاح جدیدی نیست. در واقع این اصطلاح از اوایل دهه نود وجود داشته است که توسط دونالد نورمن وقتی او به عنوان یک متخصص امور شناختی در اپل کار می‌کرد، ابداع شد. دون نورمن به همه جنبه‌های تجربه کاربر هنگام تعامل با یک محصول یا خدمات از جمله طراحی صنعتی، گرافیک، رابط کاربری و تعامل فیزیکی علاقه مند بود. برای در بر گرفتن همه عناصر مختلفی که تعیین کننده حس کاربر هنگام تعامل با یک محصول هستند، او اصطلاح تجربه کاربری را ارائه داد.
از زمان پیدایش این اصطلاح، طراحی UX مترادف با خوب بودن یک کسب و کار بوده است. فقط آن دسته از محصولات و خدماتی در بازار موفق می‌شوند که تجربه کاربری یکپارچه‌ای را ارائه می‌دهند. با این وجود تقاضا برای طراحان UX بشدت افزایش یافته است و با ادامه پیشرفت بازار فناوری، طراحان تجربه کاربری بیش از هر زمان دیگری حیاتی هستند. میزان تقاضا برای طراحان UX هم در میانگین حقوق طراحان UX و هم در بازار اشتغال متخصصان UX کاملا منعکس می‌شود و حقوق و مزایای بالای این طراحان نشان از تقاضای زیاد دارد.
مثال عملی از طراحی UX
تا اینجای کار دانستیم که طراحان UX از اهمیت بالایی برخوردارند و از اصطلاح UX نیز تعریف مفیدی داریم. حالا می‌خواهیم با یک مثال عملی این موضوع را شرح دهیم.
بیایید تصور کنیم در حال خرید آنلاین یک جفت کفش هستید. شما وارد قسمت کفش‌ها می‌شوید و در آنجا می‌بینید که بیش از سیصد جفت مختلف کفش برای نگاه کردن و بررسی وجود دارد. سپس متوجه می‌شوید که هیچ راهی برای فیلتر کردن و دسته بندی نتایج وجود ندارد. به این معنی که شما باید صدها کفش نامناسب را ببینید و در میان آنها بگردید قبل از اینکه آنچه را دنبال می‌کنید پیدا کنید. در پایان کفش دلخواه خود را پیدا می‌کنید و آن را به سبد خود اضافه می‌کنید. حال شما آماده خرید هستید و به عنوان یک مشتری جدید باید یک حساب کاربری جدید ایجاد کنید. خوب مشکلی نیست تا زمانی که ببینید حداقل ده قسمت اجباری برای پر کردن فرم ثبت نام وجود دارد! خرید کفش‌هایتان در این وبسایت دردسر بیشتری نسبت به ارزش آن دارد، بنابراین تصمیم می‌گیرید خرید را نیمه کاره کنار بگذارید و جای دیگری دنبال کفش‌های دلخواهتان بگردید.
این همان چیزی است که می‌توان آن را تجربه کاربری بد نامید. UX فقط در وبسایت ها اعمال نمی‌شود بلکه هر نوع محصول یا خدماتی که با آن تعامل داشته باشید نوع خاصی از تجربه را برای شما رقم می‌زند. استفاده از آن آسان است؟ آیا این امکان را برای شما فراهم می‌کند که با حداقل تلاش کارهای مورد نظر خود را انجام دهید؟ آیا منطقی و کارآمد است؟ اینها همه شاخص‌های یک تجربه کاربری خوب یا بد هستند.
طراحی UX کاربر محور است
از آنجا که طراحی تجربه کاربری تمام ابعاد مسیر تجربه کاربر در سیستم شما را شامل می‌شود، طبیعی است که این علم یک مبحث چند رشته‌ای باشد. طراحان UX از زمینه‌های مختلفی مانند طراحی بصری، برنامه نویسی، روانشناسی و طراحی تعامل وارد این زمینه می‌شوند. طراحی برای کاربران انسانی نیز به این معنی است که شما باید در زمینه دسترسی و محدودیت‌های جسمی بسیاری از کاربران بالقوه مانند خواندن متن کوچک، با دامنه وسیعتری کار کنید. وظایف معمول یک طراح UX متفاوت است، اما اغلب شامل تحقیقات کاربر، ایجاد پرسوناژ، طراحی مسیر حرکت کاربر و ارائه نمونه‌های اولیه تعاملی و همچنین آزمایش طرح‌ها است. این وظایف می‌تواند از یک سازمان به سازمان دیگر بسیار متفاوت باشد، اما آنها همیشه از طراحان می‌خواهند که طرفدار کاربران باشند و نیازهای کاربران را در مرکز تمام تلاش های طراحی و توسعه قرار دهند.
همچنین به همین دلیل است که اکثر طراحان UX به نوعی در فرآیند کار کاربر محور کار می‌کنند و تلاش خود را برای کسب دانش و آگاهی بیشتر ادامه می‌دهند تا زمانی که همه موارد مربوطه و نیازهای کاربر را به صورت بهینه برطرف کنند. طراحی کاربر محور فرایندی تکرار شونده است که در آن شما درک درستی از کاربران و افکار آنها را به عنوان نقطه شروع طراحی و توسعه در نظر می‌گیرید. حال که ما فهمیدیم که طراحی UX چیست، قصد داریم به یک سوال اساسی دیگر پاسخ دهیم.
یک طراح UX چه کاری انجام می‌دهد؟
اگر قصد دارید در آینده به عنوان یک طراح UX کار کنید، ابتدا باید بدانید که طراحان UX به طور روزمره چگونه کار می‌کنند. انتظار دارید که روی چه نوع پروژه‌هایی کار کنید؟ نقش شما در درون یک شرکت چیست؟ یک طراح UX در واقع چه کاری انجام می دهد؟
به عنوان یک طراح UX وظیفه شما این است که محصولات و فناوری‌ها را برای انسان‌ها قابل استفاده و لذت بخش کنید و آنها را در دسترس انسان‌ها قرار دهید. طراحان UX به عنوان بخشی از یک تیم محصولات کار می‌کنند و معمولا وظیفه خود را جبران فاصله بین کاربر، تیم توسعه و سهامداران اصلی کسب و کار می‌دانند. به عنوان یک طراح UX اولین و مهمترین وظیفه شما این است که از کاربر نهایی یا مشتری دفاع کنید. این که آیا شما یک محصول کاملاً جدید طراحی می‌کنید، یک ویژگی جدید ارائه می‌دهید یا محصول یا خدمات موجود را تغییر می‌دهید به شما بستگی دارد. زیرا طراح UX باید بهترین موارد برای کاربر و تجربه کلی کاربر را در نظر بگیرد. در عین حال شما مسئولیت دارید تا اطمینان حاصل کنید که کالا یا خدمات مورد نظر نیازهای آن کسب و کار را نیز برطرف می‌کند. در این شغل مدام باید این دو سوال را از خود بپرسید:
- آیا این محصول یا خدمات با نگرش مدیر عامل شرکت همسو است؟
- آیا این محصول یا خدمات به افزایش درآمد شرکت یا حفظ مشتریان وفادار کمک خواهد کرد؟
یک طراح UX برروی چه پروژه‌هایی کار می‌کند؟
در مورد انواع پروژه‌هایی که یک طراح تجربه کاربری روی آنها کار خواهد کرد باید گفت که نوع پروژه‌ها از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است. همچنین اندازه تیم و اولویت‌های کاری طراح متفاوت خواهد بود. شما به عنوان طراح UX ممکن است به کارهای مختلفی از جمله طراحی وبسایت، اپلیکیشن‌های موبایل، نرم افزار یا حتی طراحی دستگاه های صوتی و تصویری مشغول شوید. برخی از طراحان UX بیش از محصولات ملموس مانند طراحی تجربه کلی استفاده از حمل و نقل عمومی یا اقامت در هتل، بر طراحی خدمات تمرکز دارند. در عنوان شغلی طراح UX نقش‌های تخصصی زیادی وجود دارد.
علیرغم تنوعی که این شغل از خود نشان می‌دهد، برخی عملکردهای کلی وجود دارد که می‌توان انتظار داشت یک طراح UX انجام دهد از جمله:
- انجام تحقیقات درباره کاربران
- ایجاد پرسونای (شخصیت فرضی) کاربران
- تعیین معماری اطلاعات یک محصول دیجیتال
- طراحی جریان کاری کاربر و فرآیندهای کاری محصولت
- ایجاد نمونه‌های اولیه
- انجام آزمایش کاربر
- طراحی بصری
مهم است در نظر داشته باشید که طراحان UX معمولا مسئولیت طراحی بصری یک محصول را ندارند. در عوض آنها بر مسیری که کاربر طی می‌کند و چگونگی ساختار محصول برای تسهیل این مسیر متمرکز هستند. در بخش بعدی ما از نزدیک به روند طراحی UX و برخی از وظایف اصلی که بر گردن یک طراح UX است، نگاهی خواهیم انداخت.
وظایف و فرایندهای معمول یک طراح UX چیست؟
به عنوان یک طراح UX در مراحل طراحی UX هر مرحله را طی خواهید کرد تا مطمئن شوید که تمام محصولات با محور قرار دادن کاربر طراحی شده‌اند. خب حالا سوال اینجاست که روزانه باید چه نوع وظایفی را انجام دهید؟ در ادامه نگاهی گذرا به فرایندهای معمول کار یک طراح UX خواهیم داشت.
انجام تحقیقات درباره کاربران
مرحله اولیه در فرآیند طراحی UX جایی است که تحقیق اتفاق می‌افتد. به طور کلی یک طراح UX یک گزارش کلی و کوتاه از مشتری یا مدیر خود دریافت خواهد کرد که در آن گزارش از طراح خواسته می‌شود تا کمی درباره پروژه تحقیق کند.
بیایید از رستوران‌های زنجیره‌ای فست فود «فودیز» به عنوان یک مثال ساختگی استفاده کنیم. تصور کنید صاحبان یا مدیران فودیز به شما مراجعه می‌کنند زیرا می‌خواهند یک اپلیکیشن جدید طراحی کنند. در مرحله نخست این طراح UX است که می‌تواند تحقیقات میدانی و تئوری را با هم ترکیب کند تا تصویری کامل از مشتریان احتمالی رستوران فودیز به دست آورد. این کار ممکن است شامل بررسی آمارهای وبسایت فعلی فودیز، مصاحبه با کاربران موجود برای شناسایی فرصت‌ها و نقاط ضعف و انجام تحقیقات رقبا برای دیدن موارد دیگر باشد. این وظایف طراح UX را قادر می‌سازد تا ویژگی‌های اصلی مورد نیاز برای طراحی حداقل محصول قابل تحمل مشخص کند و شروع به تنظیم و یادداشت کردن برخی از ویژگی‌های شخصیتی اولیه از کاربران کند. برای فودیز این ویژگی های اصلی ممکن است منوی غذا، امکان رزرو آنلاین و یا برخورداری از شعبه‌های محلی باشد.
به طور خلاصه ، مرحله تحقیقات کاربر زمانی است که شما پروژه را تعیین کرده و دقیقا مشخص می‌کنید که آن محصول را برای چه کسانی طراحی می‌کنید و اهداف و چالش‌های کاربران در رابطه با محصول چیست.
پرسونای (شخصیت فرضی) کاربران و معماری اطلاعات
طراحان UX بر اساس تحقیقات گسترده درباره کاربران هدف، پرسونا یا شخصبت‌های فرضی از مشتریان احتمالی ایجاد می‌کنند. با این روش شما عمیقا در می‌یابید که هر مشتری احتمالی می‌خواهد در سیستم شما چه کارهایی را انجام دهد و قصد و نیت او از انجام این کار چیست. یک شخصیت فرضی معمولی برای فودیز ممکن است مثلا سامانتا باشد. یک فرد 20 ساله که به خوردن سالاد سزار در زمان استراحت وسط کار خود علاقه مند است. یک مثال برای شخصیت او ممکن است این باشد:
سامانتا احتمالا دوست دارد سالاد سزار خود را از طریق اپلیکیشن موبایل پیش خرید کند زیرا باعث صرفه جویی در وقت او بین جلسات می‌شود.
در مرحله بعدی شما به عنوان طراح تجربه کاربری، به نوع محتوای مورد نیاز و نحوه ساختار آن در وبسایت یا اپلیکیشن فکر خواهید کرد. این همان چیزی است که به عنوان معماری اطلاعات شناخته می‌شود. اینکار به معنای تهیه منطقی ترین طرح و سازماندهی محتوا است. یک معماری اطلاعاتی خوب اطمینان حاصل می‌کند که کاربر می‌تواند به راحتی آنچه را که به دنبال آن است پیدا کند و بصورت شهودی بدون فکر کردن زیاد از یک صفحه به صفحه دیگر پیمایش کند.
طراحی جریان کاری کاربر و فرآیندهای کاری محصول
طراحان UX از طیف گسترده‌ای از ابزارها برای ترسیم مسیر کاربر در درون یک محصول استفاده می‌کنند. جریان کاری کاربر فلوچارت‌های ابتدایی هستند که مسیر کاملی را که کاربر هنگام استفاده از محصول طی می‌کند، از نقطه آغاز تا تعامل نهایی، تجسم می‌کنند. در حالی که جریان کاری کاربر کلیت مسیر سفر کاربر را ترسیم می‌کند، وایر فریم ها (wireframe) یا فرآیندهای کاری محصول یک طرح کلی دو بعدی از یک تصویر یا صفحه واحد را ارائه می‌دهند.
نمونه سازی اولیه و آزمایش کاربر
با ترسیم طرح بندی محصول سپس طراح UX نمونه‌های اولیه‌ای را ایجاد می‌کند و برخی آزمایش‌های کاربر را اجرا می‌کند. نمونه اولیه به سادگی یک نسخه کوچک از محصول شما است. یک شبیه ساز که شما را قادر می‌سازد تا طرح‌های خود را پیش از تولید و توسعه آزمایش کنید. نمونه‌های اولیه از ساده ترین مدل‌های کاغذی گرفته تا نمونه‌های اولیه تعاملی واقع بینانه و دقیق، تولید شده و مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
آزمایش نمونه‌های اولیه از محصول بر روی کاربران واقعی به برجسته سازی نقص طراحی پیش از تولید محصول نهایی کمک می‌کند. ممکن است قبل از کامل شدن طراحی چندین آزمایش انجام شود. پس از آن، محصول جدید سرانجام آماده تولید است. طراحان UX همچنین در جلسات پیاپی شرکت می‌کنند و بر توسعه محصول نظارت دارند تا اطمینان حاصل کنند که هیچ مشکلی در ویژگی‌های محصول وجود ندارد. آنها با اعمال تغییرات و اصلاحات کوچک در طراحی در زمان لازم، به بهتر شدن محصول کمک می‌کنند.
طراحی بصری
حتما متوجه شدید که هیچ یک از کارهای فوق مربوط به طراحی بصری محصول نیست. در حالی که برخی از طراحان UX در طراحی بصری نیز تخصص دارند اما این طراحی در واقع زیر مجموعه طراحی رابط کاربری (UI) قرار می‌گیرد. بنابراین عناصر هویت بصری شامل تصاویر نهایی، الگوهای رنگ، آیکون‌ها و تایپوگرافی معمولا توسط یک طراح UI انتخاب و انجام می‌شود. اگر در مورد تفاوت این دو نقش سوالی دارید می‌توانید با خواندن مقاله تفاوت UI و UX چیست، پاسخ تمام پرسش‌های خود را بگیرید.
آخرین نکته قابل ذکر این است که معمولا کار طراح UX پس از عرضه محصول به پایان نمی‌رسد. اصلاحات و تغییرات کوچک، بروزرسانی و عرضه نسخه های جدید، جمع آوری بازخوردها و نظرات کاربران و همچنین تجزیه و تحلیل تمام داده‌ها برای بحث و گفتگو با تیم طراحی،همه و همه کارهایی هستند که باید پس از عرضه یک محصول توسط طراح تجربه کاربری و تیم تولید محصول انجام شوند. روند طراحی UX بسیار مداوم است و فعالیت در زمینه UX به همان اندازه که به مبحث طراحی مربوط است، به همکاری و هماهنگی نیز مربوط می‌شود.
طراح تجربه کاربری به چه مهارت‌هایی نیاز دارد؟
با چنین طیف گسترده‌ای از وظایف گوناگون، طراحان UX باید مجموعه مهارت‌های بسیار متنوعی داشته باشند. علاوه بر مهارت‌های فنی و طراحی مانند وایر فریم، نمونه سازی و تفسیر داده ها و جمع آوری بازخورد کاربران، طراحان UX به مهارت‌های نرم خاصی نیز نیاز دارند. برخی از مهارت‌های ضروری نرم عبارتند از:
- سازگاری
- برقراری ارتباط
- همدلی
- توانایی حل مسئله
- کار گروهی
به عنوان یک طراح UX، مهم این است که شما بتوانید به طور موثر با اطرافیان خود همکاری کنید؛ از مشتریان و ذینفعان گرفته تا برنامه نویس‌ها و طراحان همکار و کاربر نهایی. دانش کسب و کار در صنعت طراحی UX نیز بسیار رو به پیشرفت است. مهم است که هم اهداف شرکت و هم نیازهای مخاطبان مورد نظر را بفهمید و هنگام ارائه راه حل های طراحی، بین هردو مورد تعادل درستی برقرار کنید.
تجربه کاربری گامی به سوی آینده
امیدواریم اکنون شما ایده خوبی از مفهوم طراحی UX و کارهایی که یک طراح UX انجام می‌دهد داشته باشید و بتوانید اینها را برای افرادی که ممکن است در این باره از شما سوال کنند توضیح دهید. اگر می خواهید محصول یا خدمات شما شکل انسانی‌تری به خود بگیرند و کاربران و مشتریان شما از کار کردن با این محصولات احساس خوشایندی داشته باشند. یک طراحی قوی باعث می‌شود تا تجربه کاربری به نحوی مناسب شکل بگیرد و کاربر نوعی ارتباط و وابستگی روانی را با محصول یا خدمات شما احساس کند. این امر در نهایت به افزایش درآمد شما و برخورداری از اهرم‌های قوی در برندینگ نام تجاری خودتان منجر خواهد شد. اگر می‌خواهید طراحی UX را به عنوان یک شغل در نظر بگیرید هم می‌توانید با مطالعه و تمرین وارد این مبحث هیجان انگیز شوید. همانطور که می‌بینید طراحی تجربه کاربری یا UX یک مسیر شغلی جذاب، متنوع و بسیار راضی کننده است که می‌تواند شما را به جهات مختلف هدایت کند.
مثل همیشه در همیار آکادمی پذیرا و شنوای دیدگاه‌ها و تجربیات شما هستیم. نظرات خود را در پایین همین مقاله برایمان بنویسید تا ما نیز اطلاعات بیشتری در اختیار شما بگذاریم و به شما در مسیر پیشرفتتان کمک کنیم.
اشتراک گذاری
نویسنده
آرمان نصری
یک مهندس عمران عاشق مباحث حوزه مدیریت و کسب و کار! چندین ساله که در حوزه ترجمه و تولید محتوا و فضای دیجیتال فعالیت می‌کنم
تغییر شماره