SaaS چیست و چگونه کار می کند؟

SaaS مخفف Software as a Service است که یک مدل توزیع برای نرم‌افزار است و در آن برنامه به جای نیاز به دانلود نرم‌افزار برای اجرای محلی آن بر روی کامپیوتر شما، توسط یک فراهم‌کننده شخص ثالث، میزبانی می‌شود و سپس کاربران از طریق اینترنت به آن برنامه دسترسی خواهند داشت. این دسترسی معمولاً از طریق واسط مرورگر وب است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به طور کامل به توضیح این که SaaS چیست و چگونه کار می‌کند بپردازیم.

SaaS چیست؟

SaaS، به همراه دیگر دسته‌های مرتبط محاسبات ابری مانند زیرساخت به‌عنوان سرویس(IaaS) و پلتفرم به‌عنوان سرویس(PaaS)، نوعی محاسبه ابری محسوب می‌شود. بسیاری از افراد به‌صورت روزانه از SaaS استفاده می‌کنند، گر چه ممکن است با این اصطلاح آشنا نباشند و ندانند دقیقاً SaaS چیست؟ SaaS معمولاً از طریق مدل مجوز (لایسنس) / اشتراک فروخته می‌شود.

درک سرویس به‌عنوان نرم‌افزار (SaaS)

رشد نرم‌افزار به‌عنوان سرویس، مصادف بود با رشد محاسبات ابری. قبل از اینکه SaaS در دسترس باشد، کمپانی‌هایی که به دنبال به‌روزرسانی نرم‌افزار کامپیوترهای خود بودند، باید دیسک‌های فشرده‌ای را می‌خریدند که حاوی به‌روزرسانی‌هایی بود.
اما این سؤال هنوز پابرجاست که SaaS چیست؟ کاربران با SaaS، می‌توانند از طریق مرورگر وب و از مناطق مختلف(مثلاً بیرون از دفتر)، به نرم‌افزار دسترسی داشته باشند. برای سازمان‌های بزرگ، به‌روزرسانی نرم‌افزار یک تلاش زما‌ن‌بر است. با گذشت زمان، به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار از طریق اینترنت قابل دانلود بود و کمپانی‌ها به جای خرید دیسک‌های اضافی، مجوزها را می‌خریدند. اگرچه همچنان به یک کپی از نرم‌افزار برای نصب روی دستگاه‌ها نیاز است اما این مدل توزیع برای نرم‌افزار کارگشا خواهد بود.

مزایای SaaS

5 مزیت SaaS

بعد از اینکه فهمیدیم SaaS چیست؟ حال می‌خواهیم درباره مزایای آن بدانیم. از آنجا که SaaS مزایای ذاتی زیادی دارد، امروزه از محبوبیت خوبی برخوردار شده است. مزیت‌های آن در ادامه آورده شده‌اند:

به‌روزرسانی‌ها

از آنجا که نرم‌افزار روی سرور قرار دارد، نسخه آن می‌تواند به‌صورت مرکزی بروز شود. درست برخلاف مدل سنتی که در آن، نرم‌افزار باید در هر ماشین (به‌صورت جداگانه) ارتقا می‌یافت. به بیان دیگر، SaaS می‌تواند به‌سادگی و در تمام زمان‌ها، جدیدترین نسخه نرم‌افزار را داشته باشد.

سخت‌افزار

 چون نرم‌افزار روی سرور اجرا می‌شود، دیگر نیاز نیست که کامپیوترهای شخصی سخت‌افزارهای خود را ارتقا دهند. همچنین دیگری مشکلی با رعایت نکردن حداقل مشخصات وجود ندارد.

هزینه‌ها

 با مدل اشتراک، هزینه‌های خرید برای کسب‌وکارها کمتر می‌شود. به‌علاوه، کاربران می‌توانند بر حسب نیاز به‌صورت ماهانه اضافه شوند، بنابراین کسب‌وکار می‌تواند برحسب نیاز گسترش پیدا کند.

استقرار سریع

 از آنجا که نرم‌افزار نیازی به نصب و پیکربندی در دستگاه‌های شخصی ندارد، استقرار با استفاده از SaaS می‌تواند بسیار سریعتر انجام شود.

دسترس‌پذیری

 دسترسی به SaaS تنها به یک مرورگر وب و یک اتصال اینترنت نیاز دارد؛ بنابراین کاربران می‌توانند از هر کجای دنیا در آن لاگین کنند. همچنین، داده‌های کاربر در کلود (ابر) ذخیره می‌شود و محدود به کامپیوتر شخصی کاربر نیست. این ویژگی، همکاری با دیگر کاربرها را ساده‌تر می‌کند.

معایب SaaS

6 عیب SaaS

علی‌رغم مزایای ذاتی SaaS، این سرویس معایبی نیز دارد. برخی از معایب در ادامه آورده شده‌اند:

امنیت داده

 در مورد داده‌های حساس مانند داده‌های بخش حقوقی یا داده‌های سلامت، می‌توان گفت که این داده‌های حساس در نهایت خارج از سرور شرکت ذخیره می‌شوند. در نتیجه، مشکلات مدیریت دسترسی، حریم خصوصی و امنیت افزایش پیدا می‌کند.

انتخاب کمتر

 در حالت کلی، در مدل سنتی به نسبت مدل SaaS، انتخاب‌های بیشتری برای نرم‌افزار وجود داشت. اگرچه این حالت در طول زمان فرق می‌کند و امری ثابت نیست، اما همچنان افراد کمتری در بخش SaaS حضور دارند.

مشکل در استفاده از نسخه نهایی

 در حالی که اطمینان از اینکه کاربران آخرین نسخه از نرم‌افزار را دارند، برای SaaS یک مزیت محسوب می‌شود، زمان‌هایی وجود دارد که به دلایل مختلف مانند نیازمندی‌ها در زمان تحصیل کاربران، یکپارچه‌سازی با دیگر سخت‌افزارها یا نرم‌افزارها یا ویژگی‌های مأموریتی مهم و خاصی که مختص به یک نسخهی خاص است، شرکت ترجیح میدهد که همچنان از نسخه قبلی نرمافزار استفاده کند. البته این کار در SaaS امکان‌پذیر نیست چون به‌صورت دائمی نرم‌افزار مورد استفاده تمام کاربران به آخرین نسخه ارتقا پیدا می‌کند.

نیاز به اینترنت

برای استفاده از برنامه SaaS، کاربر باید به اینترنت وصل باشد. البته، در آن زمان‌هایی که کاربران به اینترنت متصل نیستند، برای مثال در زمانی که با هواپیما در حال مسافرت هستند (امروز در بیشتر پروازها، اینترنت وای-فای ارائه می‌شود) یا زمانی که اینترنت در محل کار کند می‌شود، SaaS نیز در دسترس نخواهد بود.

کندی بیشتر

بسته به‌سرعت اتصال اینترنت شما و دیگر منابع مورد نیاز، SaaS ممکن است با سرعت کمتری به نسبت اجرای نرم‌افزار به‌صورت محلی عمل کند.

کمبود یکپارچگی

با SaaS در مقایسه با نرم‌افزار سنتی، امکان کمتری برای یکپارچه‌سازی نرم‌افزار با دیگر برنامه‌ها وجود دارد.

ایجاد تعادل بین عیب‌ها و مزیت‌ها

برای بسیاری از شرکت‌ها، مزیت‌های SaaS از معایب آن مهم‌تر هستند و روندی وجود دارد که در آن نرم‌افزارهای بیشتری از طریق SaaS و با مدل محاسبات ابری (بدون میزبانی محلی) اجرا می‌شوند. بازار SaaS در حال گسترش است در حالی که اینترنت این امکان را ایجاد کرده است، SaaS به‌سختی یک پدیده جدید محسوب می‌شود و منشأ آن به دهه 1960 در IBM و دیگر سازمان‌هایی برمی‌گردد که از پکیج‌های نرم‌افزاری توزیع‌ شده برای اتصال کاربران به main frame (کامپیوترهای بزرگ) استفاده می‌کردند تا ابزار محاسباتی را برای آن‌ها فراهم کنند.

در دهه 1990 با گسترش اینترنت، SaaS در شرکت‌ها و برای کارکنان قرار داده شد تا آن‌ها بتوانند به منابع شرکت مانند نرم‌افزارهایی که در سرور مرکزی شرکت قرار دارد، دسترسی داشته باشند. در فضای مصرف‌کننده نیز، SaaS با نرم‌-افزارهای مشهوری مانند ایمیل و سرویس‌های اشتراک تصویر قرار داده شد. به‌عنوان مثال، بیشتر کسب‌وکارها در دو دهه گذشته برای نیازهای تولیدی خود از مجموعه مایکروسافت آفیس استفاده می-‌کردند (از وُرد برای پردازش کلمه و از outlook برای ایمیل و تقویم). در آن روزها آفیس یک استاندارد غیر رسمی در دنیای کسب وکار شده بود.

امروزه، شرکت‌ها از مدل نصب کردن برنامه‌ها فاصله گرفته‌اند چون نیازهای پایه کسب و کار می‌تواند توسط SaaS برآورده شود. یک انتخاب معروف در انواع اشتراک آفیس، آفیس 365 است که طرح ضروری آن از 5 دلار (4 پوند) در ماه برای اشتراک سالانه شروع می‌شود که شامل Exchange و OneDrive است. به‌علاوه، آفیس 365 نسخه کامل‌تری است که برای کسبوکار وجود دارد و در طرح یک ساله، به ازای هر ماه 8.25 دلار (6 پوند) هزینه اشتراک دارد و شامل کل مجموعه می‌شود. از آنجا که این برنامه‌های پایه‌ای آفیس، اصولی برای کسب‌وکارها در سراسر جهان شده‌اند، در این بخش همچنان رقابت وجود دارد. دیگر مجموعه محصولات آفیس SaaS شامل G Suite گوگل و Zoho One است که بیش از 40 برنامه کسب‌وکار یکپارچه در پکیج خود دارد.

Slack در حال ظهور

در حالی که مجموعه‌های آفیس برای دهه‌های متوالی برای کارها وجود داشته‌اند و استفاده می‌شدند، نوع جدید SaaS بر ارتباطات آفیس تمرکز کرده است. Slack به‌عنوان یک مرکز همکاری عمل می‌کند و یک مکان برای ارسال پیام، ابزارها و فایل‌ها فراهم می‌کند.

Slack بجای ایجاد ارتباط بین اعضای تیم با چندین پلتفرم توزیع شده مثلاً با حافظه اشتراکی، ایمیل‌ها، پیام‌های متنی و پیام-‌های فوری، یک بستر یکپارچه برای ارتباطات و تبادل فایل بین اعضای تیم (اعضایی که روی پروژه‌ها کار می‌کنند) فراهم می‌کند.

به‌علاوه نکته جالب اینجاست که کانال‌های جدید می‌توانند ایجاد شوند. هر یک از این کانال‌ها به پروژه، موضوع یا هرچه که نیاز آن‌هاست تمرکز دارند تا ارتباط را به‌صورت منظم، در یک پایگاه داده قابل جستجو که با FA2  امن شده (احراز هویت دو مرحله‌ای) سازمان‌دهی کنند. Slack طرح خود را با یک لایه مفید و رایگان شروع می‌کند که اکانت شما را به 10000 پیام اخیر محدود می‌کند. طرح استاندارد لایه بعدی هزینه‌ای 8 دلاری در ماه به ازای هر کاربر دارد. این طرح نامحدود است؛ به‌علاوه با پرداخت هزینه سالانه به شما تخفیف داده می‌شود.

10 ترند SaaS

اکنون که ویژگی‌های اصلی، مزایا و معایب نرم‌افزار به عنوان سرویس را بررسی کرده‌ایم، زمان آن فرا رسیده است که به بررسی روندهای برتر SaaS بپردازیم.

1. هوش مصنوعی

اولین مورد از تأثیرگذارترین روندهای ما در SaaS، خودکار و خودآموز شدن SaaS است. امروزه، هوش مصنوعی همه جا را در بر گرفته است و فناوری‌های هوش مصنوعی (AI) در حال گسترش هستند. همچنین در حال تبدیل شدن به یک تغییر دهنده بازی با ارزش 15.7 تریلیون دلار است. هوش مصنوعی فرآیندهای کسب و کار، افزایش بهره‌وری و کارایی را هم‌زمان با خودکار کردن کارهای تکراری و پشتیبانی از توانایی‌های انسانی بهینه می‌کند.

در سناریوهای تجاری، هوش مصنوعی (و همچنین یادگیری ماشین، در بسیاری از موارد) درجه بالایی از پاسخگویی و تعامل بین کسب و کارها، مشتریان و فناوری را فراهم می‌کند و روند SaaS مبتنی بر هوش مصنوعی را به سطح جدیدی هدایت می‌کند. هوش مصنوعی به شکل‌های گوناگون چشم‌انداز SaaS را دگرگون می‌کند و ویژگی‌های کلیدی مدل SaaS را بهبود می‌بخشد.

وقتی SaaS با قابلیت‌های هوش مصنوعی ترکیب شود، به کسب و کارها امکان می‌دهد تا از داده‌های خود ارزش بهتری کسب کنند، خدمات را خودکار و شخصی‌سازی کنند، امنیت را بهبود بخشند و مکملی برای نیروی انسانی باشند.

اما چگونه هوش مصنوعی SaaS را بهبود می‌بخشد؟

اتوماسیون: یادگیری ماشین که زیرمجموعه‌ای از هوش مصنوعی است، در SaaS باعث خودکار کردن پاسخگویی در گزارش‌ها و برنامه‌های خدمات مشتری می‌شود. چیزی شبیه به عملیات گفتگوی مبتنی بر هوش مصنوعی با ربات‌های چت زنده می‌باشد. همچنین روند پردازشی SaaS را خودکار می‌کند.

شخصی‌سازی: استفاده از نرم‌افزار با وجود فناوری‌هایی مانند پردازش زبان طبیعی (NLP) که به طور خودکار الگوهای گفتاری انسان و پردازش صدا را پردازش می‌کند، آسان‌تر است. این قابلیت را می‌توان در سراسر خدمات مشتری به منظور بهبود سفارشی‌سازی و رسیدگی بهتر به نیازهای مشتری استفاده کرد.

سرعت: هوش مصنوعی باعث سرعت بخشیدن به روندها و عملیات داخلی می‌شود و به کسب و کار‌ها این امکان را می‌دهد تا سریع به سؤالات پاسخ دهند، سریع پیش بینی کرده و سطح کلی پاسخگویی خود را ارتقا دهند.

امنیت: با توجه به اتوماسیون مجهز به هوش مصنوعی و توانایی یادگیری ماشین در تشخیص الگوها، با شناسایی سریع و رفع تهدیدات احتمالی با بازیابی خودکار داخلی، امنیت SaaS افزایش می‌یابد.

راه‌حل‌های SaaS بهینه‌سازی شده با هوش مصنوعی، این امکان را برای کسب و کارها فراهم می‌کند که فرایندهای داخلی خود را با اتوماسیون سریع تقویت کنند، با سرویس‌دهی مؤثرتر به مشتریان خدمات دهند و سطح شخصی‌سازی و پاسخگویی را در کل فرایندهای خود بهبود بخشند.

2. SaaS عمودی یا Vertical SaaS

در حالی که SaaS افقی بر روی مشتری در هر بخش و صنعت متمرکز است، Vertical SaaS کاملاً قابل سفارشی‌سازی و قابل تنظیم است و مشتریانی را در صنایع و زنجیره‌های تأمین خاص، مورد هدف قرار می‌دهد. یک نمونه از این موارد، نرم‌افزار تجزیه و تحلیل مراقبت‌های بهداشتی است. شرکت‌هایی که به دنبال بهره‌مندی از تخصص هستند، Vertical SaaS را گزینه‌ای مقرون به صرفه و خاص صنعت می‌دانند که به آن‌ها امکان می‌دهد برخی ویژگی‌ها را سفارشی‌سازی کنند.

چرا روندهای SaaS عمودی چنین تأثیری دارند؟

ارائه‌دهندگان SaaS عمودی همچنین این توانایی را دارند که ویژگی‌ها را با توجه به تقاضای مشتری و صنعت تطبیق دهند و به طور مؤثر نیازهای مشتری را در موقعیت مناسب برطرف کنند. این منجر به انعطاف پذیری بیشتر و فرصت‌های افزایش فروش و کاهش هزینه‌های جذب مشتری می‌شود.

SaaS عمودی همچنین مزایای زیر را فراهم می‌کند:

هوش مشتری: Customer Intelligence کسب و کارها را قادر می‌سازد هوش و اطلاعات مشتری خاص صنعت را به دست آورند که نقش مهمی در کسب بینش متمرکز بر مشتری دارد.

معیار‌های از پیش تعریف شده و KPI: سرویس به عنوان نرم‌افزار در واقع با معیارهای از پیش تعریف شده، KPI ها و تجزیه و تحلیل‌هایی ادغام شده است. به طوری که کسب و کارها می‌توانند از آن‌ها برای ارزیابی و رسیدگی روزانه و طولانی فرایند‌ها و عملکردشان استفاده کنند.

ارزش تجاری: نرم‌افزار برای پاسخگویی به نیازهای صنعت طراحی شده است؛ بنابراین، درجه بالاتری از ارزش تجاری یا Business Value برای عملیات و عملکرد شرکت فراهم می‌کند.

یک سطح بالاتر از استاندارد: ارائه‌دهندگان SaaS عمودی خدمات باکیفیت بالاتری برای یک صنعت خاص ارائه می‌دهند. به همین دلیل، یک توسعه دهنده چون می خواهند خود را از جامعه عادی توسعه دهندگان متمایز کند، به سمت این ترند حرکت می‌کند.

3. نیاز روزافزون به اتصالات API

API (رابط برنامه نویسی اپلیکیشن) برای سال‌ها بخشی اساسی در توسعه نرم‌افزار بوده است و این دقیقاً همان چیزی است که روند سوم SaaS بر آن تمرکز دارد. با سر و صدایی که راه‌حل‌های SaaS به پا کرد و بالاخره توسط بازار پذیرفته شد، نیاز به ادغام آن‌ها در یک سیستم تجاری احساس شد.

برخی از شرکت‌ها ممکن است بخواهند تمام داده‌های خود را به یک سیستم عامل ابری منتقل کنند، اما در واقع بسیاری از آن‌ها ترجیح می‌دهند آن را با زیرساخت‌های موجود خود هماهنگ کنند تا بتوانند آن را بهبود بخشند ولی مشکل دقیقاً اینجاست.

در ابتدا، ارائه‌دهندگان SaaS با یک راه‌حل کامل ادغام، ارائه نمی‌شدند. این نقص باعث پیچیدگی کار شد و در نتیجه آن‌ها باعث ناامیدی مشتریان خود شدند. آن‌ها اکنون مشتریان خود را به برنامه‌های شخص ثالث یا third party جهت تهیه API های خاص هدایت می‌کنند تا مشتری بتواند راه‌حل ابری را در سیستم موجود خود ادغام کند.

در واقع بهتر بود که توسعه دهندگان SaaS چرخ را دوباره اختراع نکنند و با اتکا به API های برنامه شخص ثالث وقت و منابع ارزشمندی را به دست آورند. در این صورت زمان لازم برای هدایت مشتریان به هدف مورد نظر کوتاه‌تر بود درنتیجه آن‌ها می‌توانستند بر روی توانایی‌های اصلی خود تمرکز کنند تا عملکردهای متفاوتی را ایجاد کنند.

با این حال، تعداد بیشتر فروشندگان SaaS به جای هدایت مشتریان خود به برنامه‌های شخص ثالث، تمایل دارند قابلیت‌های ادغام بیشتری را ارائه دهند. همان‌طور که Benoit Lheureux، نایب رئیس شرکت تحقیقاتی Gartner Inc، می‌گوید:

ارجاع مشتریان به برنامه‌های شخص ثالث برای راه‌حل‌های یکپارچه سازی، آن هم وقتی که یکپارچه سازی در هر پروژه IT یک اصل ضروری است، طفره رفتن از مواجه با نیازهای واقعی مشتریان شما است.

4. افزایش رهبری فکری

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تأمین نیازهای مخاطبان هدف شما، از طریق معیارهای مانند الهام و آموزش است و هرچه تعداد بیشتری از ارائه‌دهندگان SaaS از این ذهنیت استفاده کنند، انتظار داریم که رهبری به عنوان یک ترند برجسته در نرم‌افزار به عنوان سرویس تبدیل شود.

در حال حاضر، تنها 24% از کسب و کارهای SaaS برای آموزش یا روشنگری، محتوا تولید می‌کنند. به گزارش Callbox، دیگران فقط روی شرکت متمرکز هستند و 11% از بازیگران اصلی این حوزه حتی وبلاگ هم ندارند.

اما با توجه به رقابت بیشتر استارت آپ‌های SaaS که برای جلب توجه کسب و کارهای باهوشی مانند شما رقابت می‌کنند، در آینده نزدیک منابع SaaS بسیار بیشتری در قالب فیلم‌ها، اپلیکیشن های تعاملی، محتوای وبلاگ، کتاب‌های الکترونیکی و گزارش‌های قابل توجه در دسترس خواهد بود.

به نوبه خود، این باعث می‌شود که نرم‌افزار به‌عنوان یک سرویس حتی بیشتر در دسترس باشد و در عین حال اطلاعات جدیدی در مورد صنعت به مشاغل ارائه دهد و در نتیجه باعث شفافیت بیشتر شود. در حالی که منتظر شکوفا شدن این ترند SaaS هستید، بگزارید در اینجا دو رهبر فکری صنعت را به شما معرفی کنیم که اگر به این حوزه علاقه‌مند هستید، حتماً این دو نفر را دنبال کنید:

Mamoon Hamid: متخصص SaaS و مدیر هیئت مدیره در 16 پروژه SaaS، از جمله Wave HQ و CloudOn.

Noah Kagan: یک فرد بسیار معروف در حوزه فناوری و یکی از متخصصان برجسته SaaS در وب.

5. مهاجرت به PaaS

همان‌طور که صنعت نرم‌افزار به عنوان سرویس تکامل می‌یابد و نوآوری‌های آن افزایش می‌یابد، بسیاری از توسعه دهندگان یا ارائه‌دهندگان تمرکز خود را بیشتر روی حفظ مشتری در مقابل جذب مشتری می‌گذارند.

ما انتظار داریم SaaS به سمت PaaS (پلت فرم به عنوان یک سرویس) مهاجرت کند. تحولاتی که به کسب و کارها امکان می‌دهد تا برنامه‌های سفارشی را به عنوان add-on برای خدمات اصلی خود بسازند.

امثال Salesforce و Box اخیراً سرویس‌های PaaS-centric را راه‌اندازی کرده‌اند و در تلاش‌اند تا سهم بالایی در بازار خود داشته باشند. ما انتظار داریم در سال آینده شاهد پیشروی این روند SaaS باشیم.
برای اینکه در ذهن شما ارتباطی بین SaaS و PaaS برقرار کنیم، در اینجا 3 مزیت اصلی استفاده از توسعه PaaS را برایتان توضیح می‌دهیم:

• ویژگی‌های پیشرفته، قابلیت‌ها و توانایی شخصی‌سازی، به طور کلی چابکی کسب و کار شما را افزایش می‌دهد و برای شما فضای خلاقانه برای نوآوری ایجاد می‌کند تا بتوانید تمرکزتان را بر ابتکارات کسب و کار اصلی خود قرار دهید.
• پیشنهاد‌های PaaS، از نظر ماهیت، قوی، انعطاف پذیر و قابل دسترسی هستند، به این معنی که شما با استفاده از یک پلتفرم به عنوان یک سرویس قادر خواهید بود کسب و کار خود را به‌راحتی مقیاس بندی یا scale کنید.
• امنیت یک مزیت بارز مدل PaaS است زیرا بیشتر توسعه‌های این چنینی به طور منظم مجموعه‌ای از به‌روزرسانی‌های خودکار را هم ارائه می‌دهند.

6. Micro-SaaS

مانند هر صنعت ابتکاری و ارزشمندی که در حال رشد است، تعداد زیادی از بازیگران به‌مرور وارد عرصه می‌شوند. آن‌ها بازار را اشباع کرده و رقابت را تشدید می‌کنند. شرکت‌های SaaS باید راه‌های جدیدی برای نوآوری، ارائه ارزش و مرتبط با چشم‌اندازهای جدید پیدا کنند.

به طور معمول، کسب و کارهای میکرو SaaS توسط یک تیم کوچک، حتی گاهی توسط یک یا دو نفر اداره می‌شوند. محصولات Micro-SaaS معمولاً یک add-on برای پلتفرم‌ها هستند که با هدف رفع کمبود یک ویژگی یا ارتقا محصول SaaS موجود، ایجاد می‌شوند.

این ایده‌های جذاب و کوچک SaaS می‌تواند برای کسب و کارهای مختلف بسیار ارزشمند باشد تا جایی که می‌توانیم انتظار داشته باشیم که طی 12 یا چند ماه آینده انبوهی از نوآوری‌های میکرو SaaS را مشاهده کنیم. برای روشن کردن معنای micro-SaaS به طور خلاصه، در اینجا تعریفی توسط Tyler Tringas آورده شده است:

یک کسب و کار SaaS با هدف ایجاد یک بازار خاص، تحت مدیریت یک شخص یا یک تیم بسیار کوچک، با هزینه‌های اندک، تمرکز محدود، یک پایگاه کاربر کوچک اما اختصاصی و بدون بودجه خارجی. این همان micro-SaaS است.

7. تغییر سیاست قیمت گذاری SaaS

مطالعات نشان می‌دهد 98% از کسب و کار‌های SaaS با ایجاد تغییرات اساسی در سیاست قیمت گذاری خود نتایج مثبتی کسب کرده‌اند. با بررسی همه جنبه‌های قیمت گذاری بسترهای نرم‌افزاری، تعداد زیادی از شرکت‌ها در سراسر بازار، مخاطبان خود را افزایش داده‌اند و با جمعیت گسترده‌تری از مصرف‌کنندگان ارتباط برقرار کرده‌اند.

به طور سنتی، شرکت‌های نرم‌افزار به عنوان یک سرویس، مدل‌های تجاری خود را بر اساس ساختارهای قیمت انعطاف پذیر ساخته‌اند. با ارائه امتیازات قیمت انعطاف پذیر، فروشندگان به‌راحتی می‌توانند درآمد کسب کنند؛ اما در یک تغییر ناگهانی، کسب و کارهای نرم‌افزار محور مجبور شده‌اند که سیاست‌های قیمت گذاری خود را دوباره بازسازی کنند.

رقابت شدیدتر، اشباع صنعت و توسعه سریع پلتفرم‌های SaaS (ویژگی‌ها و قابلیت‌های بهبود یافته) به این معنی است که نرم‌افزارها به عنوان ارائه دهنده خدمات در هر شکل و اندازه‌ای، شروع به بازنگری مدل‌های قیمت گذاری خود با توجه به نیازهای کاربران یا مشتریان خود می‌کنند.

8. جداسازی یا Unbundling پلتفرم

بیشتر نرم‌افزارهای SaaS، افقی در نظر گرفته می‌شوند و هر ویژگی یا عملکردی را که در یک ابزار واحد قابل تصور باشد، ارائه می‌دهند؛ اما به دلیل این که نیازهای کاربر پیچیده‌تر شده و صنعت همچنان در حال پیشرفت است، جداسازی پلتفرم به احتمال زیاد شیوع بیشتری پیدا می‌کند.

هر کسب و کار، بسته به‌اندازه بخش و فرهنگ آن، یک مجموعه نیازهای خاصی دارد و فروشندگان امروزه این نکته را درک می‌کنند که همه عملکردها و فانکشن های پلتفرمشان برای هر مشتری مناسب نیست. اینجاست که جداسازی اتفاق می‌افتد.

9. ذهنیت Mobile-First

کارشناسان پیش بینی می‌کنند که تا سال 2022 حدود 72.6% از مردم جهان با استفاده از گوشی همراه خود به‌مرور اینترنت بپردازند. بیشتر ارائه‌دهندگان نرم‌افزار با توجه به ذهنیت Mobile-First، پیشنهاد‌های خود را متناسب با انبوهی از گوشی‌های تلفن همراه بهینه می‌کنند.

دستگاه‌های موبایل به مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصر به فرد نیاز دارند و فروشندگان SaaS با تمرکز بر طراحی و توسعه Mobile-First، احتمالاً در آینده از بازگشت سرمایه (ROI) برخوردار خواهند شد.

10. توسعه برند

در سراسر نرم‌افزار به عنوان یک سرویس، بسیاری از فروشندگان ویژگی‌ها و راه‌حل‌های بسیار مشابهی را ارائه می‌دهند. به این ترتیب، مشتریان هنگام عقد قرارداد قطعی باید به برند توجه کنند.

فروشندگان نرم‌افزار به‌خوبی از روند بازار SaaS مبتنی بر برند، آگاهی دارند و در نتیجه سعی می‌کنند از نظر بازاریابی و تبلیغات از رقبا عقب نمانند. چند سال پیش، حتی متخصصان این صنعت تصور نمی‌کردند که برند روزی چنین نقش مهمی در موفقیت SaaS داشته باشد. بیشتر به این دلیل که دنیای ارائه نرم‌افزار به عنوان یک راه‌حل یا محصول، دنیایی جسورانه و کشف نشده بود.

اگر شما هم علاقه دارید تا ترند‌های برتر را در هر موضوعی بررسی کنید، می‌توانید با استفاده از گوگل ترند روند‌های برتر را پیدا کنید. ما برای شما در مورد گوگل ترند مقاله‌ای نوشته‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه بفرمائید.

تفاوت‌های کلیدی on-premise و SaaS

در on-premise نرم‌افزار روی سرور و سخت‌افزار مشتریان نصب می‌شود برخلاف SaaS که نرم‌افزار در فضای ابری ارائه می‌گردد؛ اما تفاوت‌های کلیدی آن‌ها:

• استقرار SaaS به سخت‌افزار گسترده‌ای نیاز ندارد که به خریداران امکان می‌دهد بیشتر مسئولیت‌های IT را که معمولاً برای عیب یابی و نگهداری از نرم‌افزار داخلی مورد نیاز است، برون سپاری کنند.
• سیستم‌های SaaS معمولاً در یک مدل اشتراک پرداخت می‌شوند، در حالی که نرم‌افزار پیش‌فرض معمولاً از طریق مجوز دائمی خریداری می‌شود و از قبل پرداخت می‌شود.

کاربران on-premise هم‌زمان می‌توانند تا 20% در سال هزینه‌های نگهداری و پشتیبانی را پرداخت کنند. ولی هزینه اشتراک سالانه یا ماهانه برای یک سیستم SaaS معمولاً شامل مجوز نرم‌افزار، پشتیبانی و هزینه‌های دیگر است.

SaaS در مقابل on-premise کدام را انتخاب کنیم؟

حالا اگر می‌خواهید بین این دو مورد انتخاب کنید اولین قدم، تعیین پیچیدگی کسب و کار شماست. بهتر است به چند سؤال زیر در مورد کسب و کار خود پاسخ دهید تا به شما کمک کند بهترین گزینه را تشخیص دهید:

• کسب و کار شما در مقایسه با دیگر صنایع، چقدر تخصصی است؟
• آیا محصولات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، قابلیت‌های مورد نیاز شما را ارائه می‌دهند؟
• به چه سطح از سفارشی‌سازی نرم‌افزار نیاز دارید؟

عامل دیگری که باید در نظر گرفت بودجه شماست. مدل‌های پرداخت اشتراك SaaS به شرکت‌هایی كه بودجه كمتری دارند كمك می‌کند تا هزینه مالكیت را در طول زمان پرداخت كنند، بنابراین حتی کسب و کارهای كوچك نیز می‌توانند از نرم‌افزارهای مدرن و قوی استفاده كنند.

البته خریداران نباید نگران انتخاب بین انعطاف پذیری و عملکرد باشند؛ زیرا امروزه اکثر نرم‌افزارهای مبتنی بر ابر می‌توانند تجربه دقیقاً یکسان با on-premise ارائه دهند. سؤال بزرگ‌تر در مورد مالکیت داده است. بیشتر فروشندگان هنوز هم داده‌ها را در اختیار کاربر نهایی قرار می‌دهند، اما حتماً قرارداد خدمات را بررسی کنید تا بفهمید دقیقاً چگونه از داده‌های شما استفاده می‌شود. برخی از صنایع با سرعت بیشتری از راه‌حل‌های ابری استقبال می‌کنند به عنوان مثال، بسیاری از تولیدکنندگان هنوز استقرار ERP سنتی را انتخاب می‌کنند، اما وقتی درباره فناوری جدید جستجو کنید، ابر پیش‌فرض جدید است.

آیا می‌توان نرم‌افزارهای SaaS را سفارشی‌سازی کرد؟

بله! نرم‌افزار تحت وب امروزی به اندازه کافی انعطاف پذیر است و می‌تواند هم برای استفاده‌های خاص تجاری هم برای هر یک از کاربران تغییر یابد. کاربران می‌توانند رابط کاربری (UI) را برای تغییر شکل و ظاهر برنامه تنظیم کنند و همچنین قسمت‌های خاصی مانند data fields را تغییر دهند تا وقتی داده‌ها نمایان می‌شوند، به کاربر هشدار دهد.

چندین ویژگی فرآیند کسب و کار نیز به دلخواه می‌توانند فعال و غیرفعال شوند. کاربران اغلب می‌توانند فضای کاری شخصی خود مانند داشبورد یا لیست کارها را تغییر دهند تا فقط اطلاعات مورد نیاز را نشان دهند. به این ترتیب سبک کار منحصر به فرد خود را ایجاد کنند.

داده‌های SaaS ما در اختیار چه کسی قرار دارد؟

شاید شما هم داده‌هایی را در یک سیستم مبتنی بر ابر داشته باشید. اکثر موافقت نامه‌های سطح خدمات (SLA) مالکیت شما بر داده‌هایتان در سرورهای فروشنده و همچنین حق شما برای بازیابی داده‌ها را تأیید می‌کند.

بیشتر قراردادهای SaaS همچنین دارای گزینه حوادث غیرمترقبه داخلی و اعتباری است که در صورت خروج یا پایان فعالیت ارائه دهندگان، به شما مجوز دسترسی به داده‌هایتان را می‌دهد. بعلاوه، اکثر فروشندگان SaaS به شما اجازه می‌دهند هر زمان که بخواهید از داده‌های خود خروجی بگیرید و از آن‌ها پشتیبان تهیه کنید. علاوه بر مالکیت داده‌ها، هنگام خرید این سرویس، حتماً این جنبه‌های SLA را به‌دقت بررسی کنید:

• مسئولیت‌های فروشنده نرم‌افزار برای پشتیبانی، به‌روزرسانی یا امنیت
• مسئولیت‌های شما به‌عنوان مشتری برای اطلاع به‌موقع فروشنده از موضوعات و مسائل
• تضمین‌های سرویس‌دهی، مانند سطح به‌روز بودن و نحوه پاسخگویی به مشتری

امنیت داده‌ها در SaaS

ارائه دهندگان نرم‌افزار می‌دانند که مشتری‌ها نسبت به امنیت ابری احتیاط می‌کنند به همین دلیل سخت تلاش می‌کنند تا امنیت داده‌ها را در سرورهای خود تأمین کنند. بسیاری از ارائه دهندگان SaaS از سرویس‌های ابر عمومی بسیار ایمن برای استقرار نرم‌افزار و داده‌های خود استفاده می‌کنند.

برای اکثر شرکت‌ها، داده‌ها بیشتر در معرض خطر داخلی هستند، جایی که بودجه کمتری به امنیت IT اختصاص داده می‌شود و در آنجا کارمندان یا دیگران می‌توانند ناخواسته اطلاعاتی را فاش کنند یا شکاف‌هایی در امنیت ایجاد کنند. از طرفی، گارتنر پیش بینی می‌کند که تا سال 2022 مقصر حداقل 95٪ از مشکلات امنیت ابری، مشتریان خواهند بود. استفاده از رمزهای عبور ضعیف بسیار رایج است و مشکلات امنیتی بیشتری نسبت به هکرها ایجاد می‌کند.

بازاریابی SaaS چه تفاوتی با سایر انواع بازاریابی دارد؟

حالا که می‌دانیم SaaS چیست؟ بیاید کمی در مورد بازاریابی SaaS صحبت کنیم. بازاریابان SaaS کار سختی دارند. درست است که به طور کلی بازاریابی سخت است؛ اما در مورد بازاریابی چیزی که وجود فیزیکی ندارد چطور؟ یا بازاریابی چیزی که مدام در حال تغییر است؟ یا بازاریابی چیزی که برخی از مفاهیم آن مبهم است؟ یا اینکه چیزی را بازاریابی کنید که فقط حدود 20 شرکت B2B به آن علاقه‌مند شوند؟ یا چیزی را بازاریابی کنید که حتی برای یک فرد عادی، منطقی نیست؟ بازاریابی SaaS کار افراد ضعیف نیست. چالش برانگیز است و عملاً با هر نوع بازاریابی دیگری که می‌شناسید، متفاوت است. اما این تفاوت ها چیست؟

بخشیدن چیزهای رایگان در واقع چیز خوبی است

اگر قرار باشد یک کالای فیزیکی بخرید، فروشنده به شما کلی چیز رایگان نمی‌دهد؛ اما فروشنده و بازاریاب محصولات SaaS به شما محصول کامل را می‌دهد. این دقیقاً همان کاری است که بازاریابی SaaS باید انجام دهد. هدیه دادن محصول یا خدمات رایگان یکی از استانداردترین و مورد قبول‌ترین استراتژی‌های بازاریابی SaaS است. «دوره آزمایشی رایگان» یک استراتژی بازاریابی برای جذب و پردازش مشتری SaaS است.

مدل رایگان ده‌ها بار تکرار می‌شود. نسخه آزمایشی رایگان (free trial)، trial to paid، دوره آزمایشی با اطلاعات کارت اعتباری، دوره آزمایشی بدون اطلاعات کارت اعتباری، مدل freemium، نسخه آزمایشی 90 روزه رایگان، نسخه محدود رایگان و مواردی از این قبیل.

ویژگی رایگان، روغن موتور بازاریابی SaaS است. اگر به سراغ هر نوع محصول SaaS بروید، به احتمال زیاد در جایی گزینه آزمایشی رایگان خواهید دید. هدیه دادن محصول به صورت رایگان تا زمانی که استراتژی داشته باشید، یک روش عالی برای بازاریابی SaaS است. ما هم در همیار آکادمی دوره‌های را به رایگان در اختیار شما گذاشته‌ایم که توصیه می‌کنیم حتما دوره‌های رایگان دیجیتال مارکتینگ همیار آکادمی را از دست ندهید.

چرخه فروش بسیار کوتاه است

فروش B2B مترادف با چرخه‌های فروش طولانی است. هرچند شرکت‌هایی وجود دارند که چرخه فروش 12 ماهه را یک روند سریع می‌دانند؛ اما در دنیای SaaS، دوازده ماه معنای ابدیت می‌دهد. در دنیای فروش SaaS همه چیز در مورد فروش سریع است. پیتر کوهن Cohen Peter، شریک مدیر مشاوران استراتژی بازاریابی SaaS این مطلب را نوشت:

هنگامی که مشتریان SaaS به راه‌حلی نیاز دارند، آن‌ها تحقیقات آنلاین انجام می‌دهند، ممکن است از همکار خود کمک بخواهند، راه‌حل‌ها را امتحان کنند یا نسخه‌ی دمو را تماشا کنند و سپس خرید کنند. کل روند ممکن است چند روز، شاید چند ساعت طول بکشد. هیچ تعامل طولانی مدت فروش، RFIs و RFPs، رودررو، مذاکرات قرارداد و… وجود ندارد. مشتری خودش آن را پیدا می‌کند، می‌بیند، می‌پسندد، می‌خرد و تمام.

یکی از مواردی که روند کار را بسیار سریع می‌کند، ماهیت خود نرم‌افزار است. نرم‌افزار با تغییرات مداوم، پیشرفت‌ها و عقب‌نشینی‌ها، یک عرصه‌ی همیشه در حال پیشرفت است. اگر یک فرآیند فروش شش ماه طول بکشد، برای نرم‌افزار حداقل دوازده iteration در آن بازه زمانی وجود دارد.

یک چرخه فروش کوتاه ممکن است برای برخی از خریداران ناخوشایند باشد، به خصوص اگر آن‌ها به سرعت کند خریدهای غیر نرم‌افزاری عادت داشته باشند. اگر بازاریابی انجام می‌دهید، باید تا حد امکان اطمینان و اطلاعات را به مشتریان ارائه دهید؛ اما اگر چند فروش را از دست دادید زیرا خریدار «آماده نیست»، ناامید نشوید. تعداد زیادی خریدار دیگر وجود دارند که آماده تصمیم گیری در عرض 5 دقیقه یا کمتر خواهند بود.

بزرگ‌ترین دارایی بازاریابان SaaS، اطلاعات مشتریان است

بازاریابی SaaS به اطلاعات متکی است. شگفت‌آور است که این موضوع چقدر بنیادی است، اما اغلب نادیده گرفته می‌شود. در مورد برخی از وبلاگ‌ها و منابع اطلاعاتی مورد علاقه خود یک دقیقه فکر کنید. آیا می‌دانید که بیشتر این اطلاعات یا از طریق افرادی که SaaS می‌فروشند یا از طریق یک ارائه‌دهنده SaaS به دست می‌آید؟ به‌عنوان مثال، Buffer را در نظر بگیرید.

وبلاگ مشهور جهانی آن‌ها در واقع یک محصول اطلاعاتی برای پشتیبانی از خدمات رسانه‌های اجتماعی آن‌ها است. درست است که آن‌ها می‌خواهند وبلاگشان را بخوانید؛ اما مهم‌تر از همه، آن‌ها می‌خواهند که شما محصولشان را امتحان کنید. Hubspot نمونه بارز منبع اطلاعات است. Hubspot قدرت بازاریابی خود را از طریق مهارت اطلاعاتی به دست می‌آورد.

مشتریان SaaS بلندمدت هستند

بیشتر درآمد شما از طریق مشتریان موجود SaaS تأمین می‌شود. حفظ مشتری بیشتر از همه صنایع برای صنعت SaaS حیاتی است. طبق گفته گارتنر:

80٪ كل درآمد آينده فقط از بخشي از مشتريان فعلي شما (20٪) حاصل خواهد شد.

محققان در Bain & Co می‌گویند:

اگر میزان نگهداری مشتری خود را فقط 5٪ افزایش دهید، می‌توانید سودآوری کسب و کار خود را 75٪ افزایش دهید.

فروشنده SaaS بیشتر خدمات می‌فروشد تا محصول

SaaS مخفف «نرم‌افزار به‌عنوان سرویس» است. پس تأکید روی خدمات است در این صورت این محصول باید مهم، بی‌نقص، قدرتمند و عالی باشد؛ اما خدمات باید به‌عنوان الگویی از کمال و بی‌نقصی مورد تأکید قرار گیرند. لینکلن مورفی Lincoln Murphy می‌گوید:

هنگام ایجاد برنامه بازاریابی SaaS، باید بدانید که مدل تجاری انتخابی شما یک معماری کاملاً یکپارچه است که در آن تمام جنبه‌های کسب و کار مانند محصول، پشتیبانی و مدل درآمد و بازاریابی، کاملاً همراه هم هستند.

هدف این است که SaaS به فروش برسد

ما بازاریابی SaaS را پیچیده‌تر از آنچه واقعاً لازم است، عنوان کردیم. بازاریابی SaaS چندان پیچیده نیست. درست است که ذهن شما کمی درگیر شده است اما به شما می‌گوییم که برای بازاریابی SaaS فقط برای دو مورد خود را آماده کنید:

1. محصولات عالی
2. پشتیبانی فوق العاده

وقتی از این دو ویژگی استفاده می‌کنید، سایر مراحل بازاریابی در واقع خودبه‌خود طی می‌شود و راه خودش را پیدا می‌کند. به قول گرت مون Garrett Moon:

محصولات عالی، با پشتوانه تیمی قدرتمند، خودشان را می‌فروشند.

وی این مورد را «تنها یک استراتژی فروش SaaS که واقعاً به آن نیاز دارید» توصیف کرد. چقدر عالی است نرم‌افزاری که خودش را بفروشد؟ این همان چیزی است که باید منتظر آن باشید وقتی که نرم‌افزار و خدمات عالی ارائه می‌دهید.

بهتر نیست شما هم از SaaS استفاده کنید؟

در دپارتمان‌های IT که به سهولت در استفاده، امکان استقرار سریع و بروز نگه داشتن نرم‌افزار خود بسیار اهمیت می‌دهند، باعث شده تا SaaS رشد قابل ملاحظه‌ای را در بین کلاینت‌ها و مشتریان سازمان‌ها تجربه کند. شما همین امروز هم می‌توانید به جای استفاده از مایکروسافت آفیس نصب شده روی سیستمتان، آن را در فضای ابری با عنوان Office 365 و Google Docs تجربه کنید. یا به جای نصب Microsoft Outlook روی کامپیوترتان، آن را در مرورگر باز کنید. یا به جای ذخیره اطلاعتتان روی هارد یا فلش مموری، آن‌ها را در گوگل درایو و وان درایو ذخیره کنید.

شما خیلی خوش شانس هستید که در آینده نیز از SaaS برای کاربردهای دیگری استفاده خواهید کرد، چون نرم‌افزارهای بیشتری در حال انتقال بر روی کلود (فضای ابری) هستند. در حال حاضر باید متوجه شده باشید که SaaS چیست؟ چه کاربردهایی دارد مزایا و معایب آن چیست؟ هر نظری درباره این مدل توزیع برای نرم‌افزار می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.

نویسنده علی صادقی

کارشناس طراحی سایت و تولید محتوا - علاقه مند به دیجیتال مارکتینگ