در حال حاضر ایده‌ها در سراسر جهان، ارزش زیادی دارند و برخی از افراد متخصص، تنها به خاطر ایده پردازی، درآمد چشمگیری کسب می‌کنند. با خلق ایده‌های ناب در سراسر جهان، یک سری مشکلات به وجود آمد؛ مثلا یک سری مآمافراد آمدند، ایده دیگران را کپی کردند و در کسب و کار خود از آن نهایت بهره را بردند و در نهایت آن ایده را به نام خود ثبت کردند. اینجا بود که نهادهای قانونی در کشورهای مختلف از جمله ایران به این فکر افتادند که امکان ثبت ایده جدید را فراهم کنند. در این مقاله می‌خواهیم مراحل ثبت ایده جدید را به طور کامل توضیح دهیم تا افرادی که ایده ناب و جدیدی دارند، بتوانند آن را به صورت کاملاً قانونی ثبت کنند و جلوی کپی شدن آن را بگیرند. در صورتی که شما هم ایده‌ای دارید و می‌خواهید با مراحل ثبت قانونی آن آشنا شوید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید اما اگر هنوز هیچ ایده‌ای برای خود ندارید پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی ایده پردازی چیست را حتما مطالعه کنید.
شرایط ثبت ایده
پیش از آنکه بخواهیم مراحل ثبت ایده را توضیح دهیم، لازم است ابتدا بفهمیم که چه ایده‌هایی قابلیت ثبت قانونی دارند. یک سری شرایط جهانی برای ثبت ایده وجود دارد؛ یعنی هر جای دنیا بخواهید ایده خود را ثبت کنید، لازم است ایده شما سه شرط زیر را داشته باشد:
- اولاً ایده شما به هیچ عنوان نباید کپی شده باشد و لازم ایده‌ای که ارائه می‌دهید، در سطح جهانی، جدید باشد.
- باید در ایده شما، دانش ابتکار و نوآوری دیده شود. نوآورانه بودن، یکی از مهم‌ترین شرایط برای ثبت شدن ایده است. شرط جدید بودن به تنهایی کافی نیست و ایده‌ای که ارائه می‌شود باید بتواند مشکلی را حل کند یا روشی برای بهبود یک فرایند ارائه دهد.
- ایده‌ای که ارائه می‌دهید باید قابلیت اجرا و ساخت داشته باشد. در صورتی که ایده‌ای قابلیت اجرا نداشته باشد، امکان ثبت شدن آن وجود ندارد.
دسته‌بندی ایده‌های مختلف در فرایند ثبت ایده
ایده‌ها در هنگام ثبت شدن به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- ایده‌های فیزیکی: ایده‌هایی فیزیکی هستند که بر اساس آنها باید دستگاه یا ابزاری ساخته شود. این ایده‌ها ابتدا به صورت کاملاً محرمانه مطرح و سپس به عنوان اختراع، تولید و در نهایت ثبت می‌شوند. گاهی مواقع ابزاری وجود دارد که ما با یک ایده می‌توانیم آن را بهبود ببخشیم. این مدل ایده‌ها در قالب طرح صنعتی ثبت می‌شوند.
- ایده‌هایی که قابلیت اجرای فیزیکی ندارند: یک سری ایده‌ها مثل نوشتن یک کتاب، امکان اجرای فیزیکی آنها وجود ندارد. در نتیجه باید در قالب حق نشر، ثبت شوند.
- ایده‌هایی در حوزه خدماتی، تولیدی یا تجاری: این مدل ایده‌ها را باید به صورت علائم تجاری ثبت کرد.
مراحل ثبت ایده
اکنون که با شرایط ثبت ایده آشنا شدید، ایده خود را بررسی کنید. در صورتی که سه شرط اصلی مذکور را دارد، باید هر چه سریع‌تر برای ثبت آن اقدام کنید؛ چون ممکن است کسی آن را زودتر از شما به ثبت برساند و در نتیجه آن ایده دیگر متعلق به شما نخواهد بود. مراحل ثبت ایده به صورت زیر است:
مرحله اول: فراهم کردن مدارک لازم برای ثبت ایده
در صورتی که ایده متعلق به یک شخص حقیقی باشد، باید کپی مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) متقاضی ثبت ایده و نمونه ایده فکری و توضیحات کامل در مورد آن تهیه شود و پس از تکمیل فرم درخواست ثبت ایده به مرکز مالکیت معنوی ارائه گردد.
در صورتی که یک نهاد حقوقی مثل یک شرکت بخواهد ایده خود را ثبت کند، لازم است کپی مدارک شناسایی مدیرعامل، آدرس دقیق محل فعالیت شرکت، نمونه ایده فکری و توضیحات کامل آن به مرکز مالکیت معنوی ارائه شود و فرم درخواست ثبت ایده توسط نماینده شرکت تکمیل گردد.
مرحله دوم: ورود به سامانه مالکیت معنوی
اکنون به سامانه مرکز مالکیت معنوی مراجعه کنید.
در منوی بالای این سایت، گزینه‌ای به نام «ثبت نام متقاضی جدید» وجود دارد. روی این گزینه کلیک کنید تا وارد صفحه ثبت نام شوید.
مرحله سوم: ورود به سامانه ثنا جهت ساختن حساب کاربری
برای اینکه بتوانید در سامانه مرکز مالکیت معنوی ثبت نام کنید، باید یک حساب کاربری در سامانه ثبت نام الکترونیک قوه قضائیه (ثنا) ایجاد کنید تا پیامک‌ها و اطلاع‌رسانی‌های لازم جهت تکمیل مراحل ثبت ایده صورت گیرد. بنابراین وارد سامانه ثنا شوید.
برای ثبت نام اشخاص حقیقی روی «ثبت نام برخط» و برای ثبت نام اشخاص حقوقی روی گزینه مربوطه کلیک کنید. به عنوان مثال اگر روی «ثبت نام برخط» کلیک کنید. تصویر زیر به نمایش درمی‌آید که باید در آن شماره ملی، تاریخ تولد و شماره سریال شناسنامه را وارد کنید.
اطلاعاتی که از شما خواسته می‌شود را به صورت کامل وارد کنید و در نهایت با پرداخت مبلغ مشخص‌شده (در زمان نوشتن این مقاله، مبلغ پرداختی 9000 تومان بود)، حساب خود را در سامانه ثنا بسازید. ثبت نام در این سامانه خیلی مهم است؛ چون بالاخره برای کارهای مربوط به قوه قضاییه هم باید یک حساب در ثنا داشته باشید تا بتوانید ابلاغیه‌ها را مشاهده یا شکایت تنظیم کنید.
مرحله چهارم: ثبت نام در سامانه مرکز مالکیت معنوی
اکنون که حساب ثنا را ایجاد کردید می‌توانید مجدداً به بخش ثبت نام سامانه مرکز مالکیت معنوی برگردید و ایده خود را ثبت کنید. در تصویر زیر باید نوع شخص (حقیقی یا حقوقی) را مشخص کنید و روی دکمه مرحله بعدی (پایین سمت راست صفحه) کلیک کنید. به عنوان مثال ما شخص حقیقی را انتخاب می‌کنیم.
اکنون ایمیل خود را وارد کنید تا کد تأیید به ایمیل شما ارسال شود. پس از وارد کردن کد تأیید، روی دکمه مرحله بعدی کلیک کنید.
در این قسمت که ثبت اطلاعات اولیه نام دارد، باید تمام اطلاعات اولیه خود را وارد سامانه کنید، در نهایت باید مشخص کنید که آیا خود، شخص صاحب ایده یا وکیل این شخص هستید و در نهایت روی دکمه مرحله بعدی کلیک کنید.
در این مرحله باید کپی شناسنامه و کپی کارت کلی خود را اسکن کنید، در یک صفحه قرار دهید و در سایت بارگذاری کنید تا بتوانید به مرحله بعدی بروید.
در این مرحله باید حساب کاربری خود را بسازید. توجه داشته باشید که شماره تماس و ایمیل شما پیش از این دریافت شده است و تنها کاری که باید انجام دهید، این است که کد امنیتی را وارد کنید و روی دکمه «تأیید ثبت نام» کلیک کنید.
قبل از اینکه بخواهید حساب کاربری خود را تأیید کنید لازم است عدد 5 را به سامانه پیامکی 201212 ارسال کنید تا از عضویت خود در سامانه پیامکی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اطمینان حاصل کنید. پس از این اقدامات دکمه «بلی» را بزنید تا اطلاعات شما در سیستم ثبت شود.
ثبت نام شما نهایی شده است و یک کد شناسایی به همراه نام کاربری و رمز عبور از طریق پیامک در اختیار شما قرار می‌گیرد.
مرحله پنجم: ثبت اظهارنامه و مطرح کردن ایده
اکنون مجدداً به سامانه مالکیت معنوی برگردید. از طریق بخش ورود اعضا (در منوی بالای سایت) و به کمک نام کاربری و رمز عبوری که از طریق پیامک دریافت کردید، وارد پنل کاربری خود شوید.
در بخش جانبی سایت، بخش ثبت اظهارنامه جدید را مشاهده می‌کنید. برای ایده جدید خود لازم است به بخش ثبت اظهارنامه اختراع بروید.
اکنون باید متن را مطالعه کنید و در صورتی با آن موافق هستید، آن را تأیید نمایید و به مرحله بعدی بروید. در این مرحله باید نوع اظهارنامه را مشخص کنید. قاعدتاً در این مرحله باید «ثبت اظهارنامه جدید» را انتخاب نمایید.
در این مرحله باید نام اشخاصی که در خلق ایده نقش داشته‌اند را وارد کنید. اگر به تنهایی این کار را انجام داده‌اید، اطلاعات خودتان را با کلیک بر روی «ثبت شخص جدید»، وارد کنید کنید اگر افراد دیگری در خلق ایده نقش داشته‌اند باید با کلیک مجدد روی دکمه «ثبت شخص جدید» اطلاعات فرد یا افراد مرتبط را ثبت کنید.
اطلاعات موجود در فرم زیر را تکمیل کنید. کد شناسایی، همان کدی است که از طریق پیامک دریافت کردید. پس از اتمام کار، به مرحله بعدی بروید.
در این مرحله از مراحل ثبت ایده، باید توضیحات مربوط به ایده یا اختراع خود را درج کنید. پس از تکمیل اطلاعات مربوط به ایده خود، وارد مرحله بعدی شوید.
در گام آخر کافی است روی ثبت اطلاعات کلیک کنید تا وارد مرحله ثبت نهایی شوید.
در صفحه زیر می‌توانید اطلاعات اولیه را در صورت نیاز ویرایش کنید. همچنین لازم است یک سری ضمائم مربوط به ایده خود را برای سامانه مرکز مالکیت معنوی ارسال کنید. در نهایت باید هزینه نهایی (1000 تومان) بپردازید تا ایده شما برای بررسی ثبت شود.
مرحله ششم: یک مهلت 30 روزه برای برطرف کردن مشکلات موجود در اظهارنامه
در این مرحله ثبت ایده، اظهارنامه شما توسط کارشناسان و متخصصان مرکز مالکیت معنوی بررسی می‌شود. در صورتی که اظهارنامه شما مشکل یا نقصی داشته باشد، کارشناسان مشکلات را به شما اطلاع می‌دهند و یک مهلت 30 روزه هم در اختیار شما قرار می‌گیرد تا بتوانید نواقص را برطرف کنید. اگر این مهلت تمام شود و نواقص برطرف نشده باشد، درخواست شما باطل می‌شود. البته در صورتی که شخص متقاضی نتواند نواقص را ظرف 30 روز رفع کند، می‌تواند یک بار به متخصصان درخواست دهد و این مهلت 30 روز را تمدید کند. توجه داشته باشید که تنها یک بار امکان چنین درخواستی وجود دارد.
مرحله هفتم: بررسی وجود ایده‌های مشابه
در صورتی که نواقص برطرف شود، کارشناسان مرکز مالکیت معنوی جستجوی خود را آغاز می‌کنند تا ببینند که آیا ایده‌ای مشابه ایده جدید ثبت شده است یا خیر. اگر ایده مشابهی وجود داشته باشد، از متقاضی ثبت ایده می‌خواهند که به صورت حضوری مراجعه کند و تفاوت ایده خودش با ایده‌های مشابه را توضیح دهد و توجیه کند.
اگر تیم بررسی به این نتیجه برسد که ایده جدید با ایده‌های قبلی شباهت دارد، درخواست متقاضی رد می‌شود. در صورتی که متقاضی بتواند تفاوت ایده را با موارد مشابه توجیه کند، کارشناسان مجدداً بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند و در نهایت نظر خود را به متقاضی اطلاع می‌دهند.
مرحله هشتم: پرداخت هزینه ثبت ایده
زمانی که ابلاغیه ثبت ایده صادر شد، متقاضی 30 روز مهلت دارد تا هزینه مربوط به ثبت ایده خودش را بپردازد. هزینه‌های سازمان مالکیت معنوی در تصویر زیر ارائه شده است:
مرحله نهم: انتشار در روزنامه رسمی کشور و صدور گواهینامه اختراع
زمانی که هزینه‌های مربوط به ثبت ایده را پرداخت کردید، پیش‌نویس آگهی برای شما صادر می‌شود و متقاضی باید آن را در یکی از روزنامه‌های کشور چاپ کند. پس از این مرحله، گواهینامه ثبت اختراع برای شما صادر می‌شود.
ایده پردازی را به صورت حرفه‌ای یاد بگیرید
در صورتی که تمایل دارید به یک فرد خلاق و ایده‌پرداز تبدیل شوید، می‌توانید تکنیک های ایده پردازی را به راحتی یاد بگیرید و پس از آن برای کسب و کار خودتان یا دیگران، ایده‌های ناب و تخصصی ارائه دهید. یادگیری ایده‌پردازی شما را خلاق‌تر می‌کند و باعث می‌شود که بتوانید مسائل پیش روی خود را خیلی بهتر و راحت‌تر حل کنید. در این مقاله با مفهوم ایده و شیوه ایده‌پردازی آشنا می‌شوید. مطمئناً اطلاعات این مقاله می‌تواند کمک زیادی به مهارت ایده‌پردازی شما بکند. آیا تجربه‌ای در زمینه ثبت ایده دارید؟ مهم‌ترین چالشی که در مراحل ثبت ایده با آن متوجه شدید، چیست؟ لطفاً نظرها و تجربیات خود در زمینه ثبت ایده جدید را با ما و سایر همراهان همیار آکادمی در بخش دیدگاه‌ها (زیر همین مقاله) به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
-
در ایران نیز برای حفظ مالکیت ایده های می‌توانید ایده‌های خود را در سامانه مرکز مالکیت معنوی ثبت کرده. با ثبت ایده های می‌توانید از دزدیده شدن آنها توسط کسب و کار های دیگر جلوگیری کنید و اگر ایده شما به سرقت رفت به صورت قانونی با داشتن مدرک ثبت ایده پیگیری کنید.
-
ایده‌ها در هنگام ثبت به سه دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند. ایده‌های که فیزیکی هستند: ایده‌هایی که باید دستگاه یا ابزاری ساخته شود. این ایده‌ها ابتدا به صورت کاملاً محرمانه مطرح و سپس به عنوان اختراع، تولید و در نهایت ثبت می‌شوند. ایده‌هایی که قابلیت اجرای فیزیکی ندارند: یک سری ایده‌ها مثل نوشتن یک کتاب که در نتیجه باید در قالب حق نشر، ثبت شوند. ایده‌هایی در حوزه خدماتی، تولیدی یا تجاری هستند: این مدل ایده‌ها را باید به صورت علائم تجاری ثبت کرد.
نویسنده
جلال شایان
آدميزاد فقط با آب و نان و هوا نيست كه زنده است. آدم به عشق آدم زنده است. من عاشق نوشتن و خواندنم؛ نوشتن و خواندنی که سایر انسان‌ها را داناتر و تواناتر کند!
