مسئله مدیریت کسب و کار یکی از مسائل مهمی است که مدیران و کارآفرینان با آن روبرو هستند. در حال حاضر مدل‌ها و نظریه‌های مختلفی وجود دارد که به ما کمک می‌کند کسب و کار خودمان را راهبری کنیم و به موفقیت برسانیم. یکی از مهم‌ترین سوالاتی که همیشه پیش روی مدیران کسب و کار قرار دارد این است که «کسب وکار من تا چه حد پیشرفت کرده است و الآن در چه جایگاه و موقعیتی قرار دارد؟ » مدل OKR یکی از روش‌هایی است که می‌تواند به این سوال شما پاسخ دهد. سوالی که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم این است که OKR چیست و چه نقشی در موفقیت کسب و کار ما ایفا می‌کند؟

مدل‌ها و روش‌های بررسی میزان موفقیت کسب و کار و رسیدن به اهداف، بسیار مختلف و متنوع است ولی ما به عنوان صاحب کسب و کاری که دنبال موفقیت و رسیدن به اهداف است، باید از بهترین روش‌ها استفاده کنیم. یکی از بهترین روش‌ها، مدل OKR است. در ادامه این مقاله به صورت کامل توضیح می‌دهیم که OKR چیست و چگونه می‌توانیم آن را در کسب و کار خود پیاده‌سازی کنیم و از مزایای بی‌نظیر آن بهره‌مند شویم. در صورتی که شما هم تمایل دارید این مدل را در کسب و کار خود پیاده کنید و وضعیت اهداف بیزنس خود را شفاف‌تر و روشن‌تر کنید، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید.

آشنایی با کلیت مدل OKR

فرض کنید دو دوست با همکاری یکدیگر یک استارتاپ یا کسب و کار نوپا را راه اندازی می‌کنند. این کسب و کار در روزها و ماه‌های ابتدایی قطعاً رشد بسیار خوبی دارد و پیشرفت‌های چشمگیری را تجربه می‌کند. دو سال می‌گذرد و دوستان پس از مدتی متوجه می‌شوند که دیگر پیشرفت‌ها مثل گذشته نیست. قبلاً وقتی جلسه ماهانه برگزار می‌شد، همه خوشحال بودند که استارتاپ‌شان دارد با سرعت رشد و پیشرفت می‌کند ولی اکنون دیگر وضع فرق کرده و پیشرفت‌ها به کندی صورت می‌گیرد.

در ابتدا تعداد کارکنان این کسب و کار خیلی سریع زیاد شد ولی اکنون روند رشد منابع انسانی هم خیلی کند شده است. در چنین مواقعی صاحبان کسب و کار یا استارتاپ سردرگم می‌شوند و نمی‌دانند استارتاپ واقعاً در چه حالی است؟ آیا رو به جلو حرکت می‌کند یا در حال پسرفت است؟ فرض کنید که در این استارتاپ 6 ماه است که همه چیز در جای خود میخکوب شده و هیچ پیشرفت ملموس و قابل توجهی ندارد.

در چنین مواقعی است که مدل OKR از راه می‌رسد و ناجی این استارتاپ و مدیران آن می‌شود. OKR  یک سیستم مدرن و کاملاً آکادمیک و علمی برای هدف‌گذاری است که به کسب و کارها این امکان و اجازه را می‌دهد که تمرکز خودشان را روی مسیر رشد و پیشرفت حفظ کنند و مشکلات خود را یکی پس از دیگری حل کنند.

استارتاپ‌ها با استفاده از مدل OKR می‌توانند بفهمند که چقدر پیشرفت داشته‌اند و تا چه حد در رسیدن به اهداف خود موفق عمل کرده‌اند. سیستم OKR به تک تک اعضای سازمان خواهد گفت که با انجام چه کارهایی می‌توانند سازمان را به اهدافی که دارد، برسانند. مثلاً کسی که کار طراحی را در سازمان یا استارتاپ انجام می‌دهد با مراجعه به مدل OKR خواهد فهمید که چه وظایفی در قبال سازمان خودش دارد. اکنون که با کلیتی از این مدل مهم و معروف آشنا شدیم زمان آن فرارسیده است که یک قدم فراتر بگذاریم و با تعریف اصلی و علمی مدل OKR آشنا شویم.

OKR چیست؟

اگر بخواهیم بدانیم که OKR چیست و چه کاربردی دارد، لازم است ابتدا روی واژه OKR بحث کنیم و ببینیم این واژه از کجا آمده است. OKR (خلاصه عبارت Objectives and Key Results ) به معنای اهداف و نتایج کلیدی است و یک روش عالی برای تعیین اهداف شرکت، گروه‌ها و افراد به حساب می‌آید. این سیستم فقط اهداف را تعیین نمی‌کند بلکه می‌تواند آن اهداف را با سه تا چهار نتیجه قابل اندازه‌گیری مرتبط کند.

بنابراین ما یک هدف خاص برای کسب و کار خودمان تعریف می‌کنیم و سه تا چهار نتیجه کلیدی برای آن هدف خودمان تعیین می‌کنیم. در نتیجه وقتی آن نتایج کلیدی محقق شد می‌توانیم بگوییم که به هدف خودمان دست پیدا کرده‌ایم. با استفاده از مدل OKR می‌توانیم میزان پیشرفت خودمان در راستای تحقق آن اهداف را اندازه‌گیری کنیم و نتایج را با سایر اعضای سازمان در میان بگذاریم.

امروزه رسانه‌های اجتماعی پر از پست‌ها و محتواهایی است که از ما می‌خواهند در زندگی خودمان هدف داشته باشیم ولی هیچ کدام از این مطالب به ما نمی‌گوید که چگونه به اهداف خودمان برسیم. مدل OKR به بهترین و ساده‌ترین شکل به ما نشان می‌دهد که چگونه به اهداف خودمان می‌رسیم. سوالی که ممکن است برای برخی از کاربران به وجود بیاید این است که پیشینه و منشأ OKR چیست؟ این مدل استراتژیک و راهبری محبوب برای هدف‌گذاری و رسیدن به اهداف از کجا آمده است؟

تاریخچه مدل OKR

شرکت پیشروی اینتل، اولین سازمانی بود که این مدل را مطرح کرد و پس از آن شرکت‌های بسیاری تلاش کردند که این مدل را پیاده کنند. اندرو گرو، مدیرعامل وقت اینتل این سیستم را مطرح کرد. وقتی این مدل تبیین شد، افراد زیادی از اندرو گرو درخواست کردند که یک دوره آموزشی برای تدریس این مدل برگزار کند و گرو هم قبول کرد.

در سال 1975، جان دوئر، مدیر فروش شرکت اینتل در آن زمان، تصمیم گرفت در این دوره شرکت کند. سپس در سال 1999 به گوگل رفت و آموزه‌های این دوره را در آن شرکت به کار گرفت. در حال حاضر گوگل، در زمینه استفاده از OKR پیشگام است و مدیران این مجموعه بر این باور هستند که گوگل از زمانی توانست به عنوان یک برند بی‌نظیر و منحصر به فرد در جهان تبدیل شود که مدل اُ.کی.آر را پیاده کرد.

منظور از اهداف و نتایج کلیدی در OKR چیست؟

بسیاری از کارآفرینان و مدیران کسب و کار، هدف اصلی کسب و کار خود را سودآوری می‌دانند. چنین تفکری می‌تواند احتمال موفقیت کسب و کارها را کاهش دهد؛ زیرا باعث می‌شود که تمرکز کسب و کارها از مسائلی که اهمیت بیشتری دارند، منحرف شود. کسب و کاری می‌تواند به موفقیت برسید که اهداف روشن و شفافی برای خودش تعیین کند و برای رسیدن به این اهداف، تلاش و کوشش کند.

اگر یک مدیر یا کارآفرین می‌خواهد موفق شود و در نتیجه به سودآوری خوبی برسد، باید در نخستین گام برای تک تک واحدها و افرادی که در سازمان یا کسب و کار قرار دارند، تلاش و برنامه‌ریزی کند. مدل OKR از مدیران و صاحبان کسب و کارها می‌خواهد که برای تک تک اعضای سازمان، هدف تعیین کنند تا این افراد بدانند که چگونه می‌توانند سازمان را در رسیدن به اهدف خود یاری دهند. در ادامه خواهیم گفت که معنای اهداف و نتایج کلیدی در مدل OKR چیست :

اهداف (Objectives )

هدف‌هایی هستند که کسب و کار قصد دارد به آن‌ها دست پیدا کند. این اهداف باید بلندپروازانه و به صورت کیفی (بدون عدد و رقم) تعریف شوند و در مدت زمان محدود، قابل اجرا باشند. صاحبان کسب و کار باید بین 3 تا 5 هدف برای کل سازمان، تیم و اعضا مشخص کنند. به عنوان مثال هدفمان این است که می‌خواهیم یک محصول جدید طراحی کنیم، بسازیم و عرضه کنیم. همان‌طور که مشاهده می‌کنید این هدف بلندپروازانه، قابل اجرا در زمان محدود و کاملاً کیفی است. در صورتی که قصد دارید اهداف کسب و کار خودتان را تعیین کنید، باید ببینید که تمایل دارید کسب و کار شما به کدام سمت حرکت کند.

نتایج کلیدی (Key Results )

وقتی هدف را تعیین کردیم، باید برای هر هدف حداقل یک نتیجه کلیدی قابل اندازه‌گیری، مشخص و قابل دستیابی تعیین کنیم. نتایج کلیدی باید به صورت کمی (عددی) تعیین شوند؛ زیرا وقتی پای عدد و رقم به میان می‌آید خیلی راحت می‌شود فهمید که کسب و کار دقیقاً در چه وضعیتی قرار دارد و چقدر در رسیدن به اهداف خودش موفق بوده است.  نتایج کلیدی در واقع خودشان نوعی هدف قابل اندازه‌گیری هستند. به عنوان مثال برای هدف طراحی، ساخت و عرضه یک محصول جدید باید با 50 مشتری کنونی خودمان مصاحبه کنیم تا ببینیم نظرشان در مورد این محصول جدید چیست. در نتیجه مصاحبه با 50 مشتری کنونی، یک نتیجه کلیدی برای هدف ما محسوب می‌شود.

مزایای پیاده‌سازی سیستم OKR در کسب و کار

پیاده‌سازی مدل OKR مزایای مختلفی دارد که یکی از مهم‌‎ترین آن‌ها، ایجاد شفافیت در سطح سازمان است. وقتی افراد سازمان بدانند که OKR چیست و چه سهم مهمی در رشد و موفقیت سازمان و اعضای آن دارد، حتماً کمک می‌کنند که این مدل به بهترین شکل پیاده و اجرا شود. در ادامه به چند مورد از مزایای پیاده‌سازی سیستم OKR در کسب و کار اشاره خواهیم کرد:

5 مزیت مدل OKR

1. مرتبط شدن اهداف اعضا با اهداف کلان کسب و کار

وقتی این مدل در سازمان پیاده شود، اعضا و کارکنان می‌توانند دقیقاًَ به وظایف خود نسبت به سازمان و نقشی که در موفقیت یک کسب و کار ایفا می‌کنند، پی ببرند. از طرفی مطالعات نشان می‌دهد که وقتی کارکنان هدف مشخصی داشته باشند و بدانند که دقیقاً باید چه کارهایی را انجام دهند، عملکرد و کارایی بهتری از خودشان بروز خواهند داد.

سیستم OKR اهداف و نتایج کلیدی را برای تک‌تک اعضای سازمان تعریف می‌کند و افراد می‌توانند خیلی دقیق به اهداف و نتایج کلیدی مربوط به خودشان پی ببرند و بدانند که باید چه زمانی، چه کاری را انجام دهند. وقتی اعضای سازمان می‌دانند که دارند سازمان را به اهداف اصلی خود نزدیک می‌کنند، مسلماً موثرتر عمل خواهند کرد.

2. بیشتر شدن هماهنگی بین اعضای سازمان

وقتی همه اعضای سازمان بدانند که چگونه سازمان به اهداف خودش می‌رسد و کسب و کار، چه اهدافی را برای خودش در نظر گرفته است، قطعاً می‌توانند به یکدیگر کمک کنند که به اهداف خودشان برسند. قطعاًَ مسئله تمرکز روی هدف اهمیت بالایی دارد. سازمان وقتی موفق می‌شود که اهداف و آرمان‌های آن به صورت کاملاً روشن و شفاف برای اعضا بیان شود. اگر بخواهیم بگوییم که رسالت OKR چیست باید مسئله همکاری و هماهنگی را در اولویت قرار دهیم.

3. رسیدن سازمان به نظم، انضباط و اولویت‌بندی

یکی از مهم‌ترین مزایای OKR ایجاد نظم، انضباط و اولویت‌بندی در سازمان است. وقتی سازمان اهداف خود را به صورت منظم و اولویت‌بندی‌شده معرفی می‌کند، اعضا خیلی آسان می‌فهمند که باید به چه مسائلی توجه کنند و چه مسائلی را در اولویت‌های بعدی قرار دهند. در حال حاضر کسب و کارها با مشکل بزرگی به نام عدم تمرکز و بی‌نظمی روبرو هستند. پیاده‌سازی سیستم OKR در سیستم باعث برقراری نظم و هدفمندی در سازمان می‌شود و نتایج مثبت بسیار زیادی با خود به همراه دارد.

4. بهتر شدن وضعیت ارتباطات داخلی و خارجی سازمان

شرکت توییتر یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی است که خیلی سریع فهمید که OKR چیست و چه مزایا و نقاط مثبت منحصر به فردی دارد. دیک کاستلو که یکی از موفق‌ترین مدیران عامل جهان محسوب می‌شود و زمانی رهبری توییتر را بر عهده داشت. یادگاری او برای شرکت توییتر، پیاده‌‎سازی سیستم OKR در این سازمان است. وی در مورد ارتباطات و OKR می‌گوید:

وقتی شرکت شما رشد می‌کند و بزرگ‌تر می‌شود، با یک مشکل بزرگ روبرو می‌شوید و آن حفظ ارتباطات در سازمان است. OKR  این مزیت را دارد که به اعضای سازمان نشان می‌دهد که سازمان، موفقیت در رسیدن به اهداف و پیاده‌سازی استراتژی را چگونه اندازه‌گیری می‌کند.

وقتی اهداف سازمان در مدل OKR مطرح شد، همه با اهداف خودشان، سایر افراد و کل کسب و کار آشنا می‌شوند و در نتیجه می‌توانند با یکدیگر یا سایر سازمان‌ها ارتباط بهتر و موثرتری برقرار کنند. OKR می‌تواند ارتباطات را معنی‌دار کند و به آن‌ها جهت ببخشد.

5. کاهش چشمگیر مدیریت ذره‌بینی

اگر بخواهیم یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مزایای سیستم OKR را بیان کنیم باید به کاهش مدیریت ذره‌بینی اشاره کنیم. مدیریت ذره‌بینی تاکنون کسب و کارهای بسیاری را نابود کرده و مدیران زیادی را از کار برکنار کرده است. اگر می‌خواهید کسب و کارتان به موفقیت برسید باید مدیریت میکروسکوپی را ذره‌بینی را کنار بگذارید و از روش تلسکوپی استفاده کنید.

مدیریت ذره‌بینی روشی است که در آن مدیر از تمامی اعضای سازمان می‌خواهد با او هناهنگ باشند و اصطلاحاً بدون اجازه او آب نخورند. در این روش مدیریت از آن جایگاه بالا، برنامه‌ریز و دوراندیش خود پایین می‌آید و با تک‌تک اعضای سازمان در ارتباط قرار می‌گیرد و در نتیجه سازمان نمی‌تواند رشد و پیشرفت کند و به جایی برسد؛ چون مدیر فرصت نمی‌کند در مورد اهداف و آینده سازمان فکر کند.

سوال این است که ارتباط کاهش مدیریت ذره‌بینی، افزایش مدیریت تلسکوپی و OKR چیست ؟ OKR اولین کاری که می‌کند، تعیین اهداف و نتایج کلیدی برای کل سازمان، گروه‌ها و اعضای آن است. همچنین سایر مدیران باید بر پیشرفت اهداف و موفقیت سازمان نظارت کنند. در نتیجه همه چیز به صورت کاملاً شفاف و روشن دیده می‌شود و نیازی به دخالت مستقیم مدیران ارشد نیست. مدیران ارشد می‌توانند با فراغ بال بیشتری به رشد و پیشرفت، آینده و خط مشی سازمان فکر کنند.

در این بخش از مقاله تلاش کردیم که به 5 مورد از مهم‌ترین مزایای پیاده‌سازی سیستم OKR در کسب و کار خودمان اشاره کنیم. در ادامه مقاله قصد داریم به شیوه پیاده‌سازی سیستم OKR در سازمان و کسب و کار بپردازیم.

چگونه OKR را در سازمان پیاده‌سازی کنیم؟

همان‌طور که پیش از این بیان کردیم سیستم OKR فقط به یک بخش یا واحد از کسب و کار محدود نمی‌شود و می‌توان از آن برای هدفمندسازی و بهتر کردن بخش‌ها و واحدهای مختلف کسب و کار استفاده کرد. به طور کلی می‌توانیم مدل OKR را در سه مرحله در کسب و کار خودمان پیاده‌سازی کنیم:

1. مرحله اول: در مرحله اول باید OKR (اهداف و نتایج کلیدی) اصلی سازمان را پیاده‌سازی کنیم.
2. مرحله دوم: حال که اهداف و نتایج کلیدی کل سازمان تعریف شد، باید سراغ اهداف و نتایج کلیدی گروه‌ها یا واحدهای مختلف کسب و کار برویم. در این مرحله باید دقت داشته باشیم اهدافی برای کسب و کار خودمان تعریف کنیم که این اهداف ما را به سمت اهداف کلی سازمان هدایت کند.
3. مرحله سوم: در این گام باید ببینیم که در هر گروه یا واحد سازمانی چه افرادی مشغول به کار هستند. سپس وقتی افراد مشخص شدند باید اهداف و نتایج کلیدی را برای هر کدام از این افراد تعریف و مشخص کنیم.

تصویر زیر یک نمای کلی از پیاده‌سازی مدل OKR برای کل سازمان، گروه‌ها و افراد شاغل در آن است. در این تصویر هر سه مرحله پیاده‌سازی مدل OKR برای سازمان به چشم می‌خورد:

نمودار پیاده سازی مدل OKR

با OKR بهره‌وری کسب و کار خود را افزایش دهید

بهره‌وری و کارایی، حلقه گمشده بسیاری از کسب و کارهای جهان امروز است. بسیاری از مدیران و صاحبان کسب و کار بر این باور هستند که اگر بتوانند بهره‌وری کسب و کار خود را بالا ببرند، قاعدتاً می‌توانند کسب و کار خودشان را خیلی بهتر و هوشمندانه‌تر جلو ببرند و سودآوری کسب و کار خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.

مدل OKR این قدرت و توانایی را دارد که کسب و کار شما را هدفمندتر کند و بهره‌وری آن را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. در صورتی که از این مقاله لذت بردید، پیشنهاد می‌شود مقاله بهره وری چیست و چه راه‌کارهایی برای افزایش آن وجود دارد؟ را هم مطالعه کنید. آیا مقاله معرفی روش OKR برای شما مفید بود؟ شما چگونه موفقیت کسب و کار خودتان را ارزیابی می‌کنید؟ چه روش‌هایی برای ارزیابی موفقیت کسب و کار خودتان سراغ دارید؟ لطفاً نظرها و راهکارهای خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.

نویسنده جلال شایان

آدميزاد فقط با آب و نان و هوا نيست كه زنده است. آدم به عشق آدم زنده است. من عاشق نوشتن و خواندنم؛ نوشتن و خواندنی که سایر انسان‌ها را داناتر و تواناتر کند!