بسیاری از تاریخ‌شناسان و روان‌شناسان پس از مطالعات فراوان روی حیات بشر به این نتیجه رسیدند که ترس در تمام طول تاریخ، حافظ و مراقب انسان بوده و اگر نسل انسان تاکنون ادامه پیدا کرده، باید قدردان عاملی به نام «ترس» باشیم. بنابراین ترس در حد معقول و منطقی خوب است و از انسان حفاظت می‌کند ولی مشکل این است که ترس‌های بشر در دوران غارنشینی، هنوز در وجود انسان‌های امروزی وجود دارد و به همین خاطر گاهی اجازه رشد، پیشرفت و توسعه را به آن‌ها نمی‌دهد. اینجاست که انسان باید دست به کار شود و روشی برای مقابله با ترس های خودش پیدا کند.

در این مقاله می‌خواهیم در مورد مفهوم ترس صحبت کنیم و سپس چند تکنیک عالی و درجه یک برای مقابله با ترس (Dealing with fear) پیدا کنیم. در صورتی که شما هم به این موضوع علاقه دارید و احساس می‌کنید که ترس‌ها جلوی رشد و پیشرفتتان را گرفته است، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید.

اصلاً ترس چیست؟

مهارت‌های رشد فردی بسیار وسیع و گسترده است و مفاهیم گوناگونی را دربرمی‌گیرد. یکی از مفاهیم اصلی توسعه فردی، مقابله با ترس است. کسی که می‌خواهد در مسیر رشد و پیشرفت گام بردارد، باید با ترس‌های خودش مقابله کند؛ چون ترس‌ها مانند غُل و زنجیر به دست و پای فرد بسته می‌شود و اجازه حرکت به سمت رشد و تعالی را به او نمی‌دهد. کسی که می‌خواهد با ترس‌های خودش مقابله کند، باید ابتدا بداند که ترس چیست و چه مواردی را دربرمی‌گیرد؛ زیرا کسی که ترس را نشناسد، چگونه می‌خواهد با آن مقابله کند؟

مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهد که ترس یک احساس اساسی و کاملاً عادی در وجود انسان است. این احساس در موقعیت‌ها و شرایطی به وجود می‌آید که ناشناخته، کنترل‌نشده، ناخوشایند یا تهدیدآمیز باشد. در واقع مطالعات زیست‌شناختی هم ترس را واکنشی خوب و عادی توصیف می‌کنند که به صورت ذاتی در وجود انسان گنجانده شده است. ترس وظیفه دارد که از انسان در شرایط تهدیدآمیز محافظت کند و به شکل‌های مختلفی مثل تپش قلب، عرق کردن، لرزش صدا و بدن، سرخ شدن صورت و غیره خودش را نشان می‌دهد.

جالب است بدانیم که ترس در اغلب موارد در درون ماست و هیچ نمود بیرونی ندارد. مثلاً برخی افراد می‌ترسند که یک رویداد یا اتفاق خاص، رخ دهد و به آن‌ها آسیب برساند. ممکن است این اتفاق هرگز نیفتد ولی این افراد باز هم نگران هستند و همین نگرانی است که آسیب زیادی به جسم و روان انسان می‌زند. مطالعات روانشناسی نشان می‌دهد که 98 درصد اتفاقاتی که از آن‌ها می‌ترسیم و از وقوع آن‌ها نگران هستیم، هیچ وقت اتفاق نمیفتند. به عنوان مثال خیلی از افراد از پیر شدن و بیماری‌ها و ناتوانی‌های آن بیم و هراس دارند. در حالی که ممکن است اصلاً به سنین پیری نرسند یا در دوران پیری به چنین مشکلاتی دچار نشوند. مارک تواین، نویسنده معروف آمریکایی در مورد ترس‌های خودش می‌نویسد:

من در زندگی خود سختی‌های زیادی را تحمل کرده‌ام درحالی‌که تعداد کمی از آن‌ها واقعاً رخ‌داده‌اند.

منظور او از بیان کردن این جمله آن است که بسیاری از سختی‌ها و مشکلاتی که در زندگی تحمل کرده، فقط در ذهن او و در قالب ترس بوده‌اند و هیچ‌گاه در دنیای بیرونی او ظاهر نشده‌اند. این موضوع برای اکثریت قریب به اتفاق انسان‌ها حقیقت دارد.

متداول ترین ترس های انسان های مدرن

متداول ترین ترس های انسان مدرن

انسان مدرن ترس‌ها و نگرانی‌های زیادی دارد اما چند مورد از این ترس‌ها، رایج‌تر و متداول‌تر است. روانشناسان بر این باور هستند که بسیاری از مشکلات روانی انسان از همین ترس‌ها و نگرانی‌ها سرچشمه می‌گیرد. در ادامه به چند مورد از متداول‌ترین ترس‌های جامعه امروز اشاره شده است:

1. ترس از مرگ

شاید باورتان نشود که ترس از مرگ یکی از متداول‌ترین ترس‌های بشر در دنیای امروز است. این ترس در دوران همه‌گیری کرونا بیشتر به چشم می‌خورد چرا که می‌بینیم که انسان‌های زیادی دارند به خاطر یک ویروس ناشناخته جان خودشان را از دست می‌دهند. مقابله با ترس از مرگ کار ساده‌ای نیست. این ترس همیشه ذهن بشر را به خودش مشغول کرده است.

کتاب‌های آسمانی و اندیشه برخی فلاسفه نشان می‌دهد که ترس از مرگ بیهوده است؛ چون انسان موجودی جاودانه است و مرگ تنها پلی است که انسان را از این جهان به جهانی دیگر منتقل می‌کند. برخی دیگر از فلاسفه هم نظرات دیگری در مورد مرگ دارند و سعی می‌کنند که به شکلی با این ترس مقابله کنند.

2. ترس از تنهایی

ترس از تنها شدن هم یکی دیگر از ترس‌های ریشه‌ای آدمی است که هم در بزرگسالی و هم در کودکی دیده می‌شود. بسیاری از انسان‌ها برای اینکه تنها نباشند، مجبور می‌شوند وارد روابطی شوند که غیرمعقول و غیرمنطقی است. تاکنون کتاب‌های زیادی نوشته شده و آموزه‌هایی برای کنار آمدن با تنهایی یا گذراندن زمان در این مواقع ارائه شده است.

جالب است بدانید که انسان در مواقع تنهایی خیلی بهتر می‌تواند روی شخصیت خودش کار کند. افراد تنها، زمان بیشتری برای مدیتیشن یا مراقبه، ورزش، مطالعه، توسعه فردی، تفکر و ایجاد روابط سالم و برابر دارند. کسانی که در زندگی روش مقابله با ترس از تنهایی را یاد گرفته‌اند و می‌دانند که چگونه با این ترس خود مقابله کنند، به موفقیت رسیده‌اند و توانسته‌اند رشد و پیشرفت قابل توجهی را در زندگی خود تجربه کنند.

3. ترس از شکست دوباره در روابط یا کسب و کار

یکی دیگر از ترس‌های مهمی که انسان را زمین‌گیر می‌کند و اجازه رشد و پیشرفت را به انسان نمی‌دهد، ترس از شکست است. انسان‌ها در دوران زندگی خود ممکن است شکست‌های مختلفی را تجربه کنند ولی در این میان کسانی به پیروزی می‌رسند که بتوانند از شکست‌های گذشته خود درس بگیرند؛ نه اینکه مدام با آن شکست‌ها درگیر باشند و امکان رشد و پیشرفت را از خودشان سلب کنند.

4. ترس از آینده و ابهام های آن

یکی دیگر از ترس‌های انسان‌ها، ترس از آینده است. بعضی از کشورها پر از فراز و نشیب هستند و دوره‌های متوالی جنگ و صلح را تجربه می‌کنند. کشور عراق، یکی از بارزترین نمونه‌های جنگ و صلح متوالی است. در این کشورها افراد یا دچار ترس از آینده می‌شوند و نمی‌توانند به خوبی برنامه‌ریزی کنند و یا اینکه کلاً بی‌خیال می‌شوند و زندگی روزمره را با بی‌تفاوتی پشت سر می‌گذارند.

بعضی انسان‌ها هم به خاطر تجربه‌های تلخی که از فقر، کمبود، آزار و اذیت و غیره داشته‌اند، دچار ترس از آینده می‌شوند و همیشه نگران هستند که تجربه‌های تلخ گذشته دوباره تکرار شود. مقابله با ترس از آینده هم کار راحتی نیست ولی با تمرین و تکرار و یاد گرفتن زندگی در زمان حال می‌توان به این نگرانی یا ترس غلبه کرد.

5. ترس بیمارگونه از بیماری

آخرین ترسی که به شکلی بیمارگونه دامن افراد را می‌گیرد و به آن‌ها آسیب می‌رساند، ترس از بیماری است. بسیاری از انسان‌ها در هنگام خوردن یک غذای خاص می‌ترسند که در اثر خوردن آن دندانشان آسیب ببیند یا مبتلا به سرطان شوند. این مدل از ترس گاهی مواقع به قدری تشدید می‌شود که فرد را به بیماری وسواس مبتلا می‌کند و تمام زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تا به اینجای کار چند مورد از ترس‌های رایج و متداول در جوامع را بیان کردیم. البته ترس‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به ترس از مار، ترس از ارتفاع، ترس از پیری، ترس از حضور در اجتماع و ترس از مهمانی اشاره کرد. با یک جستجوی ساده در اینترنت می‌توانید با انواع و اقسام ترس‌ها آشنا شوید. در بخش بعدی مقاله می‌خواهیم چند تکنیک و روش عالی برای مقابله با ترس ها ارائه دهیم.

راه های مقابله با ترس

تکنیک های مقابله با ترس

روش‌ها و راه‌های مختلفی برای مقابله با ترس وجود دارد. نکته‌ای که باید بدانید این است که منظور از مقابله با ترس ها، جنگیدن با آن‌ها نیست. منظور ما از مقابله، مدیریت و کنترل است؛ چون ترس‌ها در بسیاری از مواقع به نفع ما هستند و نمی‌گذارند که در دام مشکلات پیچیده گرفتار شویم. در ادامه این بخش از مقاله چند مورد از بهترین روش‌های مقابله با ترس بیان شده است:

1. ترس های خود را بشناسید

اولین نکته‌ای که برای مقابله با ترس باید در نظر بگیرید این است که تا زمانی که ترس‌های خود را نشناسید و با آن‌ها دوست و رفیق نشوید، نمی‌توانید آن‌ها را کنترل و مدیریت کنید. بنابراین اولین اقدامی که برای مقابله با انواع ترس و نگرانی باید انجام دهید این است که ترس‌های خود را بشناسید. سعی کنید با خودتان خلوت کنید و راجع به چیزهایی که از آن‌ها ترس و هراس دارید، بنویسید. نوشتن یکی از بهترین راه‌ها برای روبرو شدن با مشکلات است.

به عنوان مثال اگر از پیری و ناتوانی‌های دوران کهنسالی می‌ترسید، خیلی راحت و بدون استرس آن را یادداشت کنید. اجازه دهید که ترس شما به واسطه قلم بر کاغذ جاری شود. همین که با ترس خود روبرو شوید، متوجه خواهید شد که خود این ترس، تا چه اندازه ناتوان است.

2. نقاط قوت و ضعف ترس های خود را پیدا کنید

اولین گام مهارت حل مسئله این است که با مسئله و چالش روبرو شوید. برای مقابله با ترس ابتدا باید با آن روبرو شوید. در گام بعدی باید به مزایا و معایبی فکر کنید که این ترس می‌تواند برای شما به همراه داشته باشد. همه ترس‌ها هم بد و منفی نیستند. کسی که از آینده می‌ترسد و نگران آینده است، باید امروزش را آباد کند و در امروز کارهای درست و مناسب انجام دهد تا فردا هم خود به خود درست شود. بنابراین در این مرحله باید وقت بگذارید و مزایا و معایب هر کدام از ترس‌هایتان را روی کاغذ یادداشت کنید.

3. برای مقابله با ترس باید با آن دوست شوید

اکنون که ترس‌های خود را شناختید و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را هم یادداشت کردید، زمان آن رسیده است که با آن‌ها دوستی کنید. شما این ترس را شناخته‌اید و می‌دانید که برای شما منافعی به همراه دارد و به شما کمک می‌کند که زندگی بهتری داشته باشید، پس چرا باید با آن بجنگید؟ تنها وظیفه‌ای که بر عهده دارید این است که آن را مدیریت کنید و اجازه ندهید که مضرات آن روی زندگی و کسب و کار شما تأثیر بگذارد. از طرفی سعی کنید از نقاط قوت آن بیشترین استفاده ممکن را ببرید.

4. اهداف هوشمندانه، مشخص و لازم الاجرا برای خودتان تعریف کنید

یکی از عواملی که فرایند مقابله با ترس را مختل می‌کند و آن را به حاشیه می‌برد، تعیین اهداف دست‌نیافتنی و بیهوده‌ای است که برای خودمان تعریف می‌کنیم. گاهی مواقع اهدافمان اصلاً ما را برنمی‌انگیزن و در ما حس ضرورت ایجاد نمی‌کنند. ببینید که دوست دارید در آینده چگونه زندگی کنید و به چه اهداف مهمی دست پیدا کنید. سپس برای دستیابی به این اهداف برنامه‌ریزی و تلاش کنید. تمام بهانه‌هایی که در مسیر موفقیت شما وجود دارد را شناسایی و برای کنار زدن آن‌ها تلاش و کوشش کنید. در مسیر دستیابی به اهداف و غلبه بر ترس‌ها، از افرادی کمک بگیرید که شما را درک می‌کنند، تجربه خوبی در این زمینه دارند و می‌توانند به شما کمک کنند.

5. ذهنیت رشد را در خودتان پرورش دهید

یکی از معایب ترس این است که انسان را وادار به سکون می‌کند و از انسان می‌خواهد که توقف کند. گاهی مواقع ترس دشمن رشد و پیشرفت است و اجازه نمی‌دهد که انسان از دایره امن و راحتی خودش خارج شود. کسانی که به ترس خودشان اعتنا می‌کند و قدم از قدم برنمی‌دارند، به تدریج باور می‌کنند که نمی‌توانند رشد کنند و مدام فعالیت و تکاپو را به بعد موکول می‌کنند. یکی از بهترین تکنیک‌ها برای مقابله با ترس این است که یک ذهنیت رشد در خودتان ایجاد کنید و آن را پرورش دهید. ذهنیت یا طرز فکر رشد شما را به سمت جلو هدایت می‌کند و باعث می‌شود که بر بخش منفی ترس‌های خود غلبه کنید.

شما از چه روشی برای مقابله با ترس هایتان استفاده می کنید؟

ترس و نگرانی یکی از متداول‌ترین مشکلاتی است که بشر با آن دست و پنجه نرم می‌کند. یکی از سوالاتی که معمولاً مطرح می‌شود این است که آیا افراد موفق و توانمند هیچ ترس و هراسی ندارند؟ قطعاً ترس و هراس برای آن‌ها هم وجود دارد ولی این افراد می‌دانند که چگونه ترس‌های خودشان را مدیریت کنند و دست به اقدام بزنند.

در صورتی که این مقاله برای شما مفید و آموزنده بود، پیشنهاد می‌شود مقاله خودباوری را مطالعه کنید. خودباوری یکی از عواملی است که می‌تواند بخشی از ترس‌های آدمی را کاهش دهد. آیا تاکنون برای شناسایی ترس‌های خودتان وقت گذاشته‌اید؟ از چه چیزی در زندگی خود ترس و هراس دارید؟ شما از چه روش‌هایی برای مقابله با ترس‌های خودتان استفاده می‌کنید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما و همراهان همیار آکادمی در زیر همین پست به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

• ترس و نگرانی بیش از حد چه مشکلاتی ایجاد می کند؟

  ترس و نگرانی اگر از حد طبیعی خودش خارج شود، می تواند مشکلات جسمی و روانی زیادی برای انسان به وجود بیاورد. به عنوان می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف و انسان را در برابر بیماری های مختلف آسیب پذیر کند.

• آیا داشتن احساس ترس همیشه به ضرر ما است؟

  خیر، داشتن احساس ترس همیشه بد نیست و گاهی انسان برای دفاع از خود در برابر اشتباهات به این احساس نیاز دارد.

• چگونه با ترس مقابله کنیم؟

  روش های مختلفی برای مقابله با ترس وجود دارد ولی اولین کاری که باید انجام دهید این است که ترس های خودتان را شناسایی کنید سپس نقاط قوت و ضعف آنها را پیدا کرده و سعی کنید یک ذهنیت رشد را در خود پرورش دهید تا بتوانید ترس ها را محدود کنید و از قدرت عمل آنها بکاهید.

نویسنده جلال شایان

آدميزاد فقط با آب و نان و هوا نيست كه زنده است. آدم به عشق آدم زنده است. من عاشق نوشتن و خواندنم؛ نوشتن و خواندنی که سایر انسان‌ها را داناتر و تواناتر کند!