یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های اکثر مردم، پیشرفت در مسیر کاری و رسیدن به شغل مورد نظرشان است اما برخی از افراد راه رسیدن صحیح به آن را نمی‌دانند. به همین دلیل همواره سوالات مختلفی اعم از مسیر شغلی من چگونه خواهد شد؟ کدوم مسیر شغلی برای من مناسب‌تر است؟ در چند سال آینده از نظر کاری به چه جایگاهی دست خواهم یافت؟ در ذهنشان وجود دارد. برای اینکه شما را از این سردرگمی نجات دهیم، در این مقاله به توضیح کامل مسیر شغلی (career path) پرداخته و مهم‌ترین نکات را در طراحی مسیر شغلی بازگو خواهیم کرد، به طوری که بهترین مسیر را برای خود ترسیم کنید. آشنایی با عوامل مؤثر و اشتباهات متداول در این زمینه می‌تواند برایتان بسیار مفید باشد به طوری که از راه خود مطمئن شوید و ثابت قدم رو به جلو حرکت کنید. بنابراین اگر به دنبال پیدا کردن مسیر شغلی خود هستید این مقاله جامع و کامل را از دست ندهید!
منظور از مسیر شغلی چیست؟
اکثر افراد به دنبال شغلی هستند که از آن لذت ببرند و گذر زمان را احساس نکنند اما متأسفانه کمتر کسی برای دستیابی به آن، برنامه‌ای برای خود تنظیم می‌کند. اگر می‌خواهید در دسته افراد موفق قرار بگیرید باید برنامه‌ای به نام مسیر شغلی جهت رسیدن به شغل مورد علاقه خود طراحی کنید. به زبان ساده منظور از مسیر شغلی کار کردن در یک سری مشاغل است تا سرانجام به شغل موردعلاقه و رویایی خود برسید. در این برنامه کاری اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت مختلفی را تعیین کرده و به سمت هدف خود حرکت می‌کنید. دقت داشته باشید که مهم‌ترین نکته، خودداری از فعالیت در مشاغلی است که همسو با هدف نهایی یا شغل رویایی‌تان نیست.
اگر تصمیم به تغییر شغل گرفته‌اید اما نمی‌دانید که شغل جدید در راستای مسیر شغلی مدنظرتان است یا خیر، با سوال « آیا کار جدیدم من را در رسیدن به شغل رویایی‌ام کمک می‌کند یا نه؟» به نتیجه برسید. در صورتی که جوابتان منفی است، سراغ گزینه‌های شغلی دیگری بروید تا بهترین تصمیم را بگیرید. یکی دیگر از فواید برنامه‌ریزی مسیر شغلی، آگاهی از مهارت‌های موردنیاز برای رسیدن به جایگاه دلخواهتان است تا در طی این مسیر به یادگیری آن‌ها بپردازید.
۴ عامل مهم در طراحی مسیر شغلی
4 عامل طراحی مسیر شغلی
زمانی که بر اساس برنامه خود برای رسیدن به هدفتان تلاش می‌کنید امکان اشتباه نیز وجود دارد؛ به طوری که در میانه راه متوجه این موضوع می‌شوید و با خود می‌گویید «این شغل همان چیزی نیست که می‌خواستم!» و در نتیجه تمامی زحماتتان به باد می‌رود. در ادامه مهم‌ترین موارد را برای جلوگیری از انتخاب مسیر شغلی اشتباه که به میزان زیادی مانع از هدر رفتن وقت و انرژی شما خواهد شد، توضیح خواهیم داد:
۱. تعیین هدف
پیش از طراحی یک مسیر شغلی صحیح، باید به سطح خوبی از خودشناسی برسید. متأسفانه اکثریت مردم بدون اینکه به شناخت خوبی از خود برسند، شروع به فعالیت در مشاغل مختلف می‌کنند و تنها هدفشان برطرف‌سازی نیازهای ضروری مانند مسکن، خوراک، پوشاک و غیره است. نتیجه این کار چیزی جزء عدم رضایت از شغل خود و تلخ شدن زندگی به کام‌تان نخواهد بود. برای اینکه شما هم از قربانیان بی‌هدفی نباشید، باید تصویری واضح و شفاف از آرزوی خود داشته باشید و بدانید که چگونه می‌توان با هدف گذاری درست به هدف موردنظر دست یافت؛ البته توجه داشته باشید که این آرزو باید منطقی باشد تا امکان رسیدن به آن وجود داشته باشد.
۲. خودشناسی
خودشناسی مهم‌ترین گام در رشد فردی است چرا که اگر از خواسته‌ها، نقاط قوت و ضعف خود آگاه باشید به خوبی می‌توانید با شرایط مختلف خود را تطبیق دهید. با یک مثال این بحث را ادامه می‌دهیم، بر فرض شما فردی بسیار پر جنب‌وجوش هستید، در این حالت نشستن پشت میز برای ۸-۱۲ ساعت برایتان کاری بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین برای اینکه از زندگی لذت ببرید و هر روز با لعنت فرستادن و نارضایتی در محل کار حاضر نشوید، بهتر است سراغ شغلی بروید که متناسب با روحیات، علایق، نقاط قوت و ضعفتان است.
۳. مسئولیت پذیری
یکی از موارد بسیار مهم برای پیشرفت در مسیر شغلی و رشد فردی، مسئولیت‌پذیری است. درواقع هر چه تصمیم بگیریم در زندگی مسئولیت‌پذیرتر باشیم، تسلط ما بر زندگی بیشتر می‌شود. بنابراین قبول کردن و پذیرفتن مسئولیت امور مختلف، اولین گام در جهت حل مشکلات موجود و حرکت به سمت پیشرفت و موفقیت است.
۴. شبکه سازی
از موارد ضروری در دنیای امروزی می‌توان به شبکه‌سازی اشاره کرد. اگر دوستان و آشنایان زیادی داشته باشید به کمک شبکه‌سازی می‌توانید از فرصت‌های شغلی خارج از محل کار خود مطلع شده و همچنین از مهارت‌های موردنیاز برای سایر موقعیت‌های شغلی در بخش‌های مختلف شرکت نیز مطلع شوید. البته امروزه شبکه‌سازی تنها به صورت رو در رو نبوده و حتی از طریق شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توانید با افراد جدیدی آشنا شوید و به اصطلاح شبکه‌سازی کنید.
انواع مسیر شغلی برای رسیدن به شغل رویایی
در ادامه انواع مسیر شغلی را در ۴ دسته مورد بررسی قرار می‌دهیم که آشنایی با این طبقه‌بندی در ترسیم و طراحی مسیر شغلی‌تان می‌تواند بسیار مؤثر باشد تا بهترین برنامه ریزی را برای زندگی کاری خود داشته باشید. انواع مسیرهای شغلی عبارتند از:
۱. دانش محور
در این دسته از مشاغل شما با استفاده از دانشی که در دانشگاه یا دوره‌های خاصی کسب کرده‌اید، شروع به کار کرده و از طریق دانش و زمان خود در زمینه‌های مختلف مانند مشاوره، حل مسئله و غیره به دیگران کمک می‌کنید. از اصلی‌ترین مشاغل دانش محور می‌توان به پزشکی، حقوق، مهندسی‌ها و امور مالی اشاره کرد.
۲. مهارت محور
افرادی که شغلشان از نوع مهارت محور است، کار و مهارت‌شان ارتباط تنگاتنگی با هم دارد. این افراد در حالت کلی سرویس یا کالاهای فیزیکی را ارائه می‌دهند و اکثراً دستمزدشان به صورت ساعتی است. در مثال‌هایی از این نوع مسیر شغلی می‌توان به سرآشپز، باغبان، مکانیک، لوله‌کش، کارگر ساختمانی و غیره اشاره کرد.
شاید در این میان برایتان سوال پیش بیاید که شغل برنامه‌نویسی نیازمند مهارت است پس چرا در دسته اول قرار گرفت؟ زیرا در دسته مهارت محور، هدف مشاغلی هستند که جنبه عملی (جسمانی) در آن پررنگ‌تر است اما در شغل برنامه‌نویسی دانش، نقش بیشتری دارد و بنابراین در دسته دانش محور قرار می‌گیرد. در مثالی دیگر می‌توان به شغل جوشکاری اشاره کرد که در این شغل باید اطلاعات و دانش کافی داشته باشید اما جنبه فیزیکی آن پررنگ‌تر از جنبه دانشی آن است.
۳. راه اندازی کسب و کار
در ادامه معرفی انواع مسیر شغلی به راه اندازی کسب و کار می‌رسیم. در این حالت شرکت خود را تأسیس کرده و با ارائه خدمات یا تولید محصولات متنوع در مسیر شغلی دلخواه قرار می‌گیرید. کسب‌وکارتان انواع مختلفی می‌تواند داشته باشد و برای موفقیت در این مسیر پر پیچ‌وخم به ترکیبی از دانش و مهارت نیاز دارید. البته توجه داشته باشید که در راه‌اندازی کسب‌وکار باید استراتژی خاصی در پیش بگیرید تا در میان رقبا کم نیاورید، یکی از استراتژی‌های جالب در کسب‌وکارها نیچ مارکتینگ است که به معنای ارائه خدمات یا تولید محصول برای گروه خاصی از مشتریان است.
۴. فریلنسری
در این حالت از طریق فروش مهارت یا دانش خود درآمد کسب می‌کنید. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، از مهارت یا دانشی که در رابطه با موضوعی دارید (برای مثال برنامه‌نویسی) درآمد کسب می‌کنید و به جای استخدام در یک شرکت، به عنوان برنامه‌نویس فریلنسر دور از شرکت شروع به کار می‌کنید. شایان ذکر است که تقریباً افراد با هر مهارتی می‌توانند به صورت فریلنس مشغول به کار شوند، درآمد کسب کنند. برای گرفتن پروژه‌های فریلنسری کافی است سری به سایت های فریلنسری بزنید.
چگونه مسیر شغلی خود را طراحی کنیم؟
مراحل طراحی مسیر شغلی
برای طراحی مسیر شغلی باید به اهداف، برنامه‌های آینده و شخصیت خود توجه ویژه‌ای داشته باشید زیرا آگاهی از این موارد شما را در انتخاب مسیر شغلی به خوبی راهنمایی می‌کند. اگر مشتاق برنامه‌ریزی برای مسیر شغلی خود هستید لازم است این مراحل را دنبال کنید تا به شغل موردعلاقه‌تان برسید:
گام اول: شناخت تیپ شخصیتی
آگاهی از تیپ شخصیتی برای پی بردن به نقاط قوت و ضعفتان و انتخاب بهترین شغل مناسب برای شما امری ضروری است، به همین دلیل لازم است به کمک انواع تست شخصیت شناسی سعی کنید تا به خوبی با شخصیت خود آشنا شوید. از معروف‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها می‌توان به تست MBTI،دیسک، هالند و گارنر اشاره کرد.
گام دوم: مشخص کردن اهداف شغلی
پیش از انتخاب یک شغل باید علایق و اهدافتان را در زمینه شغلی بیشتر بشناسید تا میزان خطا در این مسیر به کمترین میزان ممکن برسد. به همین دلیل در ادامه سوالاتی را برای شناخت بهتر مشاغل موردعلاقه‌تان قرار داده‌ایم که می‌توانند مؤثر باشند:
- من از شغلم چه می‌خواهم؟
- ارزش‌های اصلی من در زندگی چیست؟
- از انجام چه کارهایی به صورت حرفه‌ای یا در اوقات فراغت لذت می‌برم؟
- علایق من در چه زمینه‌هایی است؟
- نقاط قوت و استعداد من در چه مواردی است؟
- به شغل‌های مدیریتی یا مهارتی بیشتر علاقه‌مند هستم؟
با پاسخ دادن به این سوالات تقریباً مشاغلی که به آن‌ها علاقه‌مند هستید، مشخص شده و برای طراحی مسیر شغلی خود راحت‌تر می‌توانید تصمیم بگیرید تا این راه را به درستی طی کنید و به هدف موردنظر خود دست یابید. البته باید در این مرحله نتایج حاصل از گام اول را نیز در نظر داشته باشید تا بهترین شغلی متناسب با روحیات و علایقتان را انتخاب کنید.
گام سوم: تدوین برنامه پنج ساله و ده ساله
زمانی که گزینه‌های خود را محدود کردید، باید گام‌های موردنیاز برای رسیدن به شغل رویایی‌تان را یادداشت کنید. در این مرحله در مورد افراد موفقی که در شغل موردنظر شما فعالیت می‌کنند، تحقیق کرده و کارهایی که در بازه زمانی ۵-۱۰ ساله سبب رسیدن آنان به این موقعیت و جایگاه بوده را شناسایی کنید. منظور از تحقیق، پی بردن به موفقیت‌های شغلی آنان در طی ۵ الی۱۰ که سبب دستیابی‌شان به شغل حاضرشان شده است. پس از فهمیدن موفقیت‌های شغلی، باید کارهایی که برای رسیدن به آن‌ها می‌توانید انجام دهید را پیش ببرید. برای مثال شاید نیاز باشد که در یک دوره آموزشی شرکت کنید تا مهارت موردنیاز را کسب کنید.
پس انجام دادن این مراحل باید برای خود یک برنامه ۵ ساله و ۱۰ ساله بنویسید تا بر اساس آن به سمت جلو حرکت و به شغل رویایی‌تان دست یابید. البته شایان ذکر است که در این برنامه باید انتظارات غیرواقعی از خود نداشته باشید و به صورت منطقی برنامه‌یزی کنید.
نکته مهم، گام به گام بودن این برنامه است؛ برای مثال اگر هدف شما شریک شدن در یک مؤسسه حقوقی باشد و در حال حاضر دانشجوی رشته حقوق باشید، مراحلی که باید طی کنید به ترتیب فارغ‌التحصیلی، قبولی در آزمون وکالت، فعالیت در یک مؤسسه حقوقی و سرانجام شراکت در یک مؤسسه حقوقی است.
گام چهارم: یادگیری مهارت های موردنیاز
در این مرحله باید درباره مهارت و دانش موردنیاز در مرحله اول مسیر شغلی تحقیق کرده و با مهارت و دانش فعلی‌تان مقایسه کنید. اگر شما مهارت موردنظر را نداشتید باید به سراغ یادگیری آن رفته و به خوبی آن را فرا بگیرید تا بهترین عملکرد را در این موقعیت شغلی داشته باشید. برای این کار می‌توانید از منابع مختلفی اعم از کتاب‌ها، دوره‌های آنلاین و حضوری استفاده کنید. توجه کنید که اگر زمینه‌ای که خواهان استخدام در آن هستید پررقابت است، برای افزایش شانس خود در چند زمینه مرتبط نیز مهارت کسب کنید تا نسبت به رقبای خود حرف بیشتری برای گفتن داشته باشید. برای مثال شما فردی هستید که خواهان استخدام به عنوان دستیار مدیر منابع انسانی هستید، در این موقعیت شما باید حداقل موارد زیر را دارا باشید:
- مدرک لیسانس منابع انسانی یا رشته‌های مرتبط
- سابقه کار برای مدت سه تا پنج سال
- مهارت در زمینه‌های تحلیلی و رهبری افراد
مواردی که به عنوان امتیاز نسبت به سایر افراد محسوب می‌شود:
- داشتن مدرک کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی
- داشتن مدرک SHRM
- تجربه کار با سیستم اطلاعات منابع انسانی (HRIS)
در صورتی که شما هدفتان ارتقاء در شغل فعلی‌تان است، بهترین راه برای آگاهی از مهارت‌های موردنیاز، درخواست راهنمایی از مدیرتان است. یعنی از او در رابطه با مواردی که در بهبود عملکردتان می‌توانند کمک‌کننده باشند، راهنمایی بخواهید.
گام پنجم: ساخت رزومه
پس از یادگیری مهارت و دانش موردنیاز باید رزومه خود را بسازید. به طور کلی در رزومه باید به مهارت‌ها، دوره‌های گذرانده شده، تحصیلات، توانمندی‌ها و سابقه کار خود اشاره کنید. البته توجه داشته باشید که در رزومه‌تان کاملاً صادق باشید و به هیچ وجه مهارتی که ندارید را ننویسید.
۸ اشتباه متداول در طراحی مسیر شغلی
اشتباهات متداول در طراحی مسیر شغلی
یکی از نگرانی‌های افراد در طراحی مسیر شغلی، انتخاب اشتباه و هدر رفتن وقت و انرژی آنان است. به همین دلیل در ادامه 8 اشتباه متداول این برنامه‌ریزی را به طور کامل توضیح می‌دهیم که از این اشتباهات خودداری کرده و به سمت شغل رویایی خود پیش روید:
۱. عجله داشتن
به دنبال راه‌حل‌های سریع و گذرا هستید به طوری که از ایده‌ای به ایده دیگر می‌‌روید و وقت کافی برای هیچ‌کدام نمی‌گذارید. این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که برای دستیابی به یک شغل عالی نیاز به صبر، برنامه‌ریزی و تلاش مستمر دارید. بنابراین زمانی که کاری را شروع می‌کنید، مدتی آن را ادامه دهید تا ببینید این همان چیزی است که دنبالش بودید یا خیر.
۲. عدم شناخت از خود
شما بدون اینکه به سطح مناسبی از خودشناسی رسیده باشید، شروع به کار و هدف‌گذاری می‌کنید. در نتیجه به سمت مشاغلی که به آن‌ها هیچ علاقه‌ای ندارید رفته و صرفاً آن را تحمل می‌کنید. برای شناخت بهتر خود مراجعه به روانشناس و خواندن کتاب‌های متنوع در این زمینه نیز می‌تواند امری مفید باشد.
۳. کمک نگرفتن از کسی
اگر در روند مسیر شغلی خود، بدون کمک از کسی شروع به حرکت کنید به احتمال زیاد خسته شده و کم می‌آورید. البته توجه کنید که در این میان منظور کمک گرفتن از افراد متخصص و حرفه‌ای است چرا که کمک‌های افراد ناآگاه زیان‌بار نیز می‌تواند باشد، چون آنان اطلاعی از موضوع نداشته و با راهنمایی‌های اشتباه خود نتایج جبران ناپذیری به بار می‌آورند.
۴. توجه بیش از حد به حرف دیگران
در صورتی که شما بدون توجه به خواسته درونی، علایق و استعدادهایتان صرفاً به خاطر حرف دیگران یا خانواده‌تان به سمت شغلی بروید، سرانجامی جز سرخوردگی نخواهید داشت. پس علایقتان را به خوبی بشناسید و طبق آن‌ها تصمیم بگیرید تا به شغل موردعلاقه‌تان دست یابید.
۵. وابستگی به درآمد فعلی
اگر شما در شغلی مشغول باشید، احتمالاً ترک آن برایتان بسیار سخت خواهد بود؛ زیرا تصور می‌کنید در مشاغل دیگر درآمد شما از درآمد فعلی‌تان بسیار کمتر خواهد شد. واقعیت چیز دیگری است، اگر مهارت و دانش خوبی در شغل جدیدتان داشته باشید امکان رشد و پیشرفت بسیاری برایتان وجود خواهد داشت.
۶. عدم مسئولیت پذیری
اگر دیگران را مقصر عدم موفقیت‌های خود بدانید و تنها آنان را سرزنش کنید، هیچ‌گاه به سمت جلو حرکت نخواهید کرد و همیشه نقش قربانی را در زندگی خواهید داشت. برای رهایی از این وضعیت باید مسئولیت تمامی امور را بر عهده بگیرید و سعی کنید شرایط را طوری تغییر دهید که باب میل‌تان باشد.
۷. عدم اعتماد به نفس
شاید به دلیل نگرانی از عدم انجام صحیح کارها، هیچ کار جدیدی را شروع نمی‌کنید. همین امر سبب عدم پیشرفت شما در زندگی‌تان شده و باعث می‌شود برای سالیان زیادی در جایگاه خود ثابت بمانید. این فرآیند نتیجه عدم اعتمادبه‌نفس بوده و راه‌حل آن در تقویت خودباوری است، برای این کار می‌توانید از کتاب‌های مختلفی در حوزه خودباوری استفاده کنید.
۸. عدم تغییرپذیری
برخی اوقات ممکن است به دلایلی مسیر شغلی‌تان را اشتباه طراحی کرده باشید و در میانه راه متوجه این موضوع شوید اما به دلیل صرف وقت و انرژی از بازگشت خودداری کرده و این مسیر اشتباه را ادامه دهید. تصمیم صحیح، بازگشت از این مسیر و حرکت به سمت شغل مناسب‌تان است تا یک عمر حسرت و پشیمانی نداشته و مجبور به تحمل شغلی که دوستش ندارید، نباشید.
طراحی مسیر شغلی، راهی مطمئن برای رسیدن به شغل موردعلاقه
مسیر شغلی نقشه‌ای است که شما را برای رسیدن به شغل رویایی‌تان راهنمایی می‌کند. با استفاده از این نقشه، مراحلی که باید برای رسیدن به شغل مورد نظرتان طی کنید را به خوبی متوجه می‌شوید. در طراحی این مسیر پر پیچ‌وخم به علایق، شخصیت و مهارت خود توجه ویژه‌ای داشته باشید تا بهترین تصمیم را بگیرید. همچنین از مهم‌ترین عوامل برای موفقیت در این راه می‌توان به صبوری و استمرار اشاره کرد. آیا تا به حال برای خودتان مسیر شغلی طراحی کرده‌اید؟ به نظر شما مهم‌ترین عوامل برای موفقیت در این مسیر چه مواردی است؟ آیا پیشنهاد بهتری برای این برنامه‌ریزی شغلی دارید؟ مسیر شغلی که برای خود طراحی کرده‌اید چگونه است؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما و سایر همراهان همیار آکادمی در زیر همین پست به اشتراک بگذارید.
نویسنده
دریا اظهرشکوفه
دانشجوی مهندسی کامپیوتر هستم و علاقه زیادی به فعالیت در حوزه تولید محتوا و سئو دارم.
تغییر شماره