خلاصه کتاب هوش اجتماعی اثر دانیل گلمن

کتاب هوش اجتماعی اثری بی‌نظیر و بسیار مهم در زمینه خودشناسی، موفقیت، رشد و توسعه فردی است. نویسنده این کتاب بر این باور است که نباید هوش انسان را تنها به بهره هوشی (IQ) او محدود کرد؛ بلکه هوش‌های دیگری هم وجود دارد که در موفقیت و توسعه فردی انسان نقش دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به هوش هیجانی، هوش مالی و هوش تجاری اشاره کرد. هوش اجتماعی (Social Intelligence) یکی دیگر از هوش‌هایی است که انسان برای رشد دادن خود و محیط اطرافش به آن احتیاج دارد.

کتاب هوش اجتماعی آقای دانیل گلمن یکی از بهترین کتاب‌هایی است که با مطالعه آن می‌توان با این هوش جدید و تأثیر آن در زندگی آشنا شد. در این مقاله قصد داریم بخش‌ها و نکات مهمی از این کتاب را مرور و بررسی کنیم. در صورتی که شما هم تمایل دارید با کتاب هوش اجتماعی آشنا شوید و این نوع هوش را در وجود خود پرورش دهید، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید.

آشنایی با دانیل گلمن، نویسنده کتاب هوش اجتماعی

دانیل گلمن (Daniel Goleman) در 7 مارس سال 1946 در آمریکا به دنیا آمد. وی با نوشتن کتاب هوش هیجانی به معروفیت رسید و توانست مفاهیم بسیار مهمی را در کتاب خودش مطرح کند. او در دانشگاه هاروارد تحصیل کرد و توانست در همان دانشگاه مدرک تحصیلی خودش را بگیرد. وی سال‌های سال به عنوان روزنامه‌نگار در نیویورک تایمز فعالیت کرد و مقالات مختلفی در مورد رفتارشناسی و علوم مغزی نوشت. مقالات او به قدری دقیق، جذاب و پربار بود که از سوی بسیاری از متخصصان در جهان تأیید شد.

او مدتی در دانشگاه هاروارد تدریس می‌کرد و مدتی هم سردبیر مجله روانشناسی امروز (Psychology Today) بود. دانیل گلمن پس از تمام کردن کتاب هوش هیجانی به این نتیجه رسید که باید این کتاب را کامل کند و به همین خاطر تصمیم گرفت کتاب هوش اجتماعی را بنویسد. در ادامه این مقاله چند مورد از مهم‌ترین نکات کتاب هوش اجتماعی را مرور و بررسی می‌کنیم.

معرفی کتاب هوش اجتماعی و چند درس بسیار مهم از آن

تعریف هوش (Intelligence) واقعاً سخت است. انسان‌ها ممکن است در یک زمینه (مثلاً حل مسائل ریاضی) باهوش باشند ولی وقتی وارد یک مهمانی می‌شوند نمی‌توانند با مهمانان دیگر ارتباط برقرار کنند و ترجیح می‌دهند که گوشه‌ای بنشینند. انسان‌هایی که خواهان موفقیت هستند به خوبی می‌دانند که برای رسیدن به اهداف خود باید انواع مختلفی از هوش را در وجود خودشان پرورش دهند.

یکی از انواع مهم هوش این است که فرد بتواند احساسات، عواطف و وضعیت اجتماعی افراد مختلف را به خوبی درک کند. دانیل گلمن این هوش را هوش اجتماعی نامگذاری می‌کند و بر این باور است که ارتقای این هوش باعث بهبود زندگی اجتماعی انسان‌ها می‌شود. اگر هوش اجتماعی خوبی داشته باشیم می‌توانیم رفتار دیگران را به خوبی درک کنیم و پاسخی مناسب به افراد بدهیم.

به عنوان مثال اگر بتوانیم این هوش را در وجود خود ارتقا دهیم، می‌توانیم ازدواج و زندگی مشترک موفق‌تری داشته باشیم؛ چرا که می‌توانیم بفهمیم که کدام دسته از رفتارهای ما طرف مقابل را آزار می‌دهد. در ادامه این بخش چند مورد از مهم‌ترین نکات کتاب هوش اجتماعی را بررسی خواهیم کرد.

1. هوش اجتماعی چیست و چه مولفه‌هایی دارد؟

دانیل گلمن در کتاب هوش هیجانی خود می‌گوید که چهار مولفه، هوش هیجانی انسان را شکل می‌دهند. این چهار مولفه عبارت است از:

1. آگاهی از خود
2. مدیریت نفس
3. توجه به محیط پیرامون
4. مدیریت روابط با سایر انسان‌ها

آقای گلمن عوامل و مولفه‌های سوم و چهارم یعنی توجه به محیط پیرامون و مدیریت روابط با سایر انسان‌ها را هوش اجتماعی می‌داند. او بر این باور است که مغز انسان یک مغز اجتماعی است و به همین خاطر ما ناگزیر از همکاری، ارتباط و تعامل هستیم. به این جهت است که رابطه‌سازی و همکاری تا این حد روی موفقیت انسان‌ها تأثیرگذار است. گلمن در کتاب هوش اجتماعی دو مولفه اصلی آگاهی از محیط اجتماعی (Social Awareness) و مدیریت روابط (Relationship Management) را به زیرمجموعه‌های ریزتری تقسیم می‌کند. در ادامه این زیرمجموعه‌ها را بررسی می‌کنیم.

مولفه اول: آگاهی از محیط اجتماعی

• اولین زیرمجموعه‌ی آگاهی از محیط اجتماعی، همدلی اولیه است. منظور از همدلی اولیه این است که ما از طریق ارتباط‌های غیرکلامی و با بررسی حالات چهره افراد، به حسی که درون آن‌ها است، پی ببریم.
• دومین مولفه در این زیرمجموعه، هماهنگ شدن با دیگران است. منظور از هماهنگ شدن این است که به صحبت‌های دیگران به صورت فعالانه گوش کنیم و با آن‌ها همراه شویم.
• دقت همدلانه، زیرمجموعه‌ی سوم است که اهمیت زیادی دارد و بخش مهمی از هوش اجتماعی به شمار می‌رود. منظور از دقت همدلانه این است که به نیت‌ها و افکار اطرافیان خود پی ببریم.
• زیرمجموعه چهارم، شناخت اجتماعی است. منظور از این شناخت آن است که بتوانیم روابط اجتماعی را در محیط اطراف خود درک کنیم و تشخیص دهیم.

مولفه دوم: مدیریت روابط

• هم‌زمانی (Synchrony)، اولین زیرمجموعه از مولفه مدیریت روابط است. هم‌زمانی واژه‌ای است که اولین بار یونگ آن‌ را مطرح کرد. در واقع هم‌زمانی به وقتی گفته می‌شود که دو یا چند اتفاق با هم بیفتد و حادثه‌ای معنادار را شکل بدهد. البته ممکن است این دو یا چند اتفاق از نظر علت هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشته باشد. یکی از کارهایی که در مدیریت روابط بسیار مهم و مفید است، همراه شدن و همزمانی با طرف مقابل در رفتارهای غیرکلامی است.
• ارائه دادن و معرفی کردن خود، دومین زیرمجموعه است. اگر به دنبال افزایش هوش اجتماعی خود هستیم باید یاد بگیریم که خودمان را به بهترین شکل ممکن معرفی کنیم.
• نفوذ و تأثیرگذاری، یکی دیگر از زیرمجموعه‌های مدیریت روابط است. ما باید این توانایی و قدرت را داشته باشیم که بر نتیجه و مسیر تعاملات خودمان با دیگران تأثیر بگذاریم. کتاب تاثیر به خوبی اهمیت و کاربرد این موضوع را بیان می‌کند.
• دغدغه داشتن در مورد دیگران، آخرین زیرمجموعه از بخش مدیریت روابط است. اگر واقعاً خواهان افزایش و ارتقای هوش اجتماعی خود هستید، باید به دیگران اهمیت بدهید و نیازهای و دغدغه‌های آن‌ها را مهم بشمارید و برای برآورده کردن نیازها و خواسته‌های آن‌ها تلاش و کوشش کنید.

2.  تعاملات اجتماعی با سلامتی انسان ارتباط دارد

انسان موجودی اجتماعی است و برقراری تعامل، روابط و همکاری با دیگران بخشی از غریزه اوست. از این رو برقراری روابط و تعاملات اجتماعی برای سلامتی انسان مفید است و به او در سایر بخش‌های زندگی کمک می‌کند. اگر دقت کرده باشید یکی از مهم‌ترین مزایای تعاملات اجتماعی این است اعتماد به نفس آدمی را افزایش می‌دهد. مطالعات پزشکی نشان می‌دهد که فعال بودن در جامعه و داشتن روابط حمایتی، ساده‌ترین و آسان‌ترین راه برای رسیدن به یک زندگی خوب و سالم است. دانیل گلمن در کتاب هوش اجتماعی می‌نویسد:

حداقل 18 مطالعه پزشکی و روانشناسی نشان می‌دهد افرادی که در شبکه‌های اجتماعی قدرتمند حضور پیدا می‌کنند، این استعداد را دارند که نسبت به دیگران، عمر طولانی‌تری‌ داشته باشند و خیلی سریع‌تر بر بیماری‌های مختلف غلبه می‌کنند و از پس آن‌ها برمی‌آیند.

برخی از بیمارستان‌ها در جهان از این موضوع استفاده می‌کنند و به بیمارانی که منتظر عمل جراحی هستند توصیه می‌کنند که با افرادی که این مرحله را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند، ارتباط برقرار کنند. در واقع استرس بیماران با این کار خیلی کمتر می‌شود و شانس بهبودی آن‌ها به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. بیمارستان‌های هندی روش جالب‌تری برای تعاملات و ارتباطات بیماران خود پیاده می‌کنند:

بیمارستان‌های هندی بر خلاف بیمارستان‌های اروپایی برای افزایش قدرت ارتباطات اجتماعی بیماران، برای آن‌ها غذا درست نمی‌کنند. با این کار خانواده یا دوستان بیمار مجبور می‌شوند که برای او غذا بیاورند. غذا آوردن دوستان یا خانواده باعث می‌شود بیمار با عزیزان خود ارتباط و از آن‌ها انرژی بگیرد.

این نکته را بدانید که داشتن روابط اجتماعی خوب و حامی بسیار مهم و مفید است. اجازه ندهید که بیمار شوید بعد دنبال این روابط باشید. وقتی سالم هستید برای ایجاد روابط خوب و مفید تلاش کنید. در صورتی که نیاز خود به برقراری روابط خوب را به درستی برآورده کنید، می‌توانید زندگی سالم‌تر و متعادل‌تری داشته باشید.

3. فرهنگ و تربیت روی مهارت های اجتماعی تأثیرگذار است

یکی از جنبه‌های مهم و اصلی هوش اجتماعی این است که شما تا چه اندازه به دیگران اهمیت می‌دهید. فرهنگی که در آن رشد می‌کنید و تربیت شما در دوران کودکی روی این هوش تأثیر قابل توجهی دارد. در ادامه یک داستان در مورد تأثیر فرهنگ و تربیت روی هوش اجتماعی می‌خوانیم:

یکی از روانشناسان ژاپنی به نام تاکئو دویی راهی آمریکا شد. او تصمیم گرفت در مدت اقامتش در این کشور در منزل یک خانواده آمریکایی اقامت کند. این اولین باری بود که او به آمریکا سفر می‌کرد و به همین خاطر آشنایی چندانی با فرهنگ ایالات متحده نداشت. اولین باری که از او سوال کردند آیا گرسنه است؟ خیلی مؤدبانه پاسخ منفی داد و به همین خاطر تا پایان روز گرسنه ماند. این در حالی بود که او واقعاً گرسنه بود. این مسئله ریشه در فرهنگ و تربیت ژاپنی دارد. در کشور ژاپن صحبت کردن در مورد گرسنگی چندان متداول و خوشایند نیست و به همین خاطر میزبان باید با هوشیاری و تیزهوشی به رفتار مهمان توجه کند و وقتی احساس کرد که مهمان گرسنه است، برای او غذا بیاورد.

از این داستان به خوبی می‌توان فهمید که هوش اجتماعی انسان‌ها به شدت تحت تأثیر فرهنگ و تربیت است. اگر انسان در دوران کودکی با روحیه‌ای باز بزرگ شود و نیازهای خود را خیلی روشن بیان کند، تا پایان عمر به این روند ادامه خواهد داد. دانیل گلمن در کتاب هوش اجتماعی خود از مخاطبان می‌خواهد که احساسات و عواطف خود را پنهان نکنند و آن‌ها را خیلی راحت، شفاف و روشن بیان کنند. این کار باعث ایجاد صمیمیت و دوستی بین انسان‌ها می‌شود.

4. برخورداری از هوش اجتماعی بالا، انرژی زیادی از شما می گیرد

شاید تصور کنید که داشتن هوش اجتماعی بالا هیچ پیامد منفی یا زیانی ندارد ولی اصلاً این‌گونه نیست. هوش اجتماعی به همان اندازه که مفید و سودآور است، می‌تواند خسته‌کننده باشد. قطعاً وقتی در دسترس دیگران باشید، انرژی جسمی شما تحلیل می‌رود و خسته می‌شوید. به عنوان مثال وقتی از یک شخص بیمار یا سالخورده مراقب و نگهداری می‌کنید، قطعاً سلامت ذهنی شما در معرض آسیب قرار می‌گیرد.

مطالعات پزشکی نشان می‌دهد که مراقبت و نگهداری از کسانی که مبتلا به بیماری آلزایمر هستند می‌تواند سیستم ایمنی بدن مراقبت‌کننده را تضعیف کند. از این رو است که فعال بودن در جامعه و داشتن هوش اجتماعی بالا خوب است ولی باید سعی کنیم این هوش را در یک حالت تعادل نگه داریم تا به ما آسیبی از نظر جسمی یا روانی نرسد.

همچنین مطالعات نشان می‌دهد که قابلیت افراد در کمک کردن به دیگران و مراقبت کردن از آن‌ها از نظر بیولوژیکی محدود است. به همین خاطر افراد جامعه باید این مسئولیت‌ها را با هم تقسیم کنند. در صورتی که گروه خاصی از جامعه از بیماران مراقبت کنند، مسئولیت از گردن سایر افراد برداشته نمی‌شود؛ زیرا تمام افراد جامعه در قبال یکدیگر مسئول هستند.

5. هوش اجتماعی برای دانش آموزانی که دارای مشکلات یادگیری هستند، الزامی است

گاهی مواقع معلم‌ها روی برخی دانش آموزان برچسب می‌گذارند و آن‌ها را عامل مشکل‌ساز خطاب می‌کنند. این در حالی است که اگر کمی دقت کنند متوجه می‌شوند که این دانش آموزان تنها مشکل یادگیری دارند. معلم‌ها باید خیلی با دقت روی دانش آموزان خود کار کنند و سعی کنند ریشه مشکلات را دریابند. یکی از ریشه‌های اصلی مشکلات یادگیری، مشکلات اجتماعی دانش آموز است. گاهی او نمی‌تواند با محیط خود ارتباط برقرار کند و همین موضوع میزان یادگیری او را کاهش می‌دهد. در صورتی که معلم‌ها بتوانند به چنین دانش آموزانی محبت و توجه کنند در مدت زمان کوتاهی آن دانش آموز رویه خودش را تغییر خواهد داد.

6. مراقب روابط و احساسات اجتماعی خود باشید

یکی از نکاتی که افراد جامعه چندان اهمیتی به آن نمی‌دهند این است که احساسات و عواطف منفی آن‌ها روی اطرافیانشان هم تأثیر می‌گذارد. در صورتی که شما صبح از خانه بیرون بیایید و به خیابان بروید اگر افرادی را ببینید که اخم به چهره دارند و ناراحت هستند، قطعاً شما هم ناراحت می‌شوید. عکس این مسئله هم وجود دارد. اگر شما در خیابان با افرادی خوشحال و خوشرو روبرو شوید، قطعاً خلقیات آن‌ها روی شما هم تأثیر می‌گذارد و حتی اگر ناراحت باشید، حالتان خیلی بهتر می‌شود. بنابراین تمام افراد جامعه باید مراقب باشند و بدانند که احساسات و عواطف آن‌ها در جامعه روی سایر افراد هم تأثیر می‌گذارد.

7. به همدلی بیش از حد اهمیت بدهید

همدلی نقطه عطف و اصلی در روابط و هوش اجتماعی است که دانیل گلمن در کتاب هوش اجتماعی تأکید خاصی روی مسئله همدلی دارد. منظور از همدلی این است که ما بتوانیم احساسات و عواطف دیگران را درک کنیم. کسانی که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند به مرور این مسئله مهم را از دست می‌دهند و همدلی آن‌ها نسبت به سایر افراد جامعه روز به روز کمتر می‌شود. این کار برخلاف غریزه انسانی است و به همین خاطر چنین افرادی ممکن است از نظر روانی و جسمی دچار آسیب شوند.

هر چقدر همدلی در جامعه بیشتر شود، به همان میزان خشونت در آن کاهش می‌یابد. حتی با همدلی می‌توان درصد بالایی از جرایم را در جامعه کاهش داد. یکی از راه‌های افزایش همدلی این است که درک کنیم مردم در زمینه‌های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند.

بهترین ترجمه کتاب هوش اجتماعی اثر دانیل گلمن

کتاب هوش اجتماعی دانیل گلمن به قدری ارزشمند و دارای مفاهیم مهم و اساسی است که مترجم‌ها و ناشرهای مختلفی در سطح ایران این کتاب را به بازار عرضه کردند. بهترین ترجمه این کتاب از دیدگاه بسیاری از تحلیلگران، توسط انتشارات رخ مهتاب به بازار عرضه شده است. ترجمه این کتاب را آقای حمیدرضا بلوچ به شکلی کاملاً جذاب، روان و پرکشش انجام داده است.

تلاش کنید هوش اجتماعی خود را ارتقا ببخشید

هوش اجتماعی یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای موفقیت است که تنها به بهبود روابط ما در سطح جامعه کمک نمی‌کند، بلکه زمینه‌ساز بهبود جسمی و روانی ما است و سلامتی ما را به صورت مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این رو تلاش برای رشد هوش اجتماعی می‌تواند روی تمام ابعاد زندگی ما تأثیرگذار باشد و ما را چندین گام در زندگی به سمت کمال، رشد و پیشرفت هدایت کند.

در صورتی که این مقاله برای شما مفید و سودمند بود، پیشنهاد می‌شود مقاله مربوط به کتاب تو کله خر هستی برو پیش پولدار می‌ شوی را هم مطالعه کنید. در این مقاله در مورد راه‌ها و روش‌های ساده و مهمی برای موفقیت مالی صحبت شده است. آیا تاکنون کتاب هوش اجتماعی را مطالعه کرده‌اید؟ از نگاه شما حضور در اجتماع و در دسترس دیگران بودن چه معایب و مزایایی دارد؟ چه راهکارهایی برای رشد و ارتقای هوش اجتماعی وجود دارد؟ لطفاً نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در زیر همین پست به اشتراک بگذارید.

نویسنده جلال شایان

آدميزاد فقط با آب و نان و هوا نيست كه زنده است. آدم به عشق آدم زنده است. من عاشق نوشتن و خواندنم؛ نوشتن و خواندنی که سایر انسان‌ها را داناتر و تواناتر کند!